Natuurdagboek

Denk je onjuistheden in deze dagboeknotities tegen te komen, meldt dit dan even via mijn mailadres: tineke [at] natuurfragmenten [dot] nl.
Bij voorbaat dank!

Zomer 2022

12 augustus 2022

Opvangcentra krijgen steeds meer zieke egels binnen en vanmorgen was er een radiobericht waarin verteld werd dat er veel egels omkomen door gebrek aan vocht. Daar kun je je bij deze extreme en langdurig droge periode wel wat bij voorstellen. Waar moeten de kleine zoogdieren in de bossen bijvoorbeeld nog water vinden. Denk je een egel te hebben in de tuin, zet dan op een schaduwrijk plekje een plantenschotel met water neer om ze te helpen.

De Kroosvlinder (Cataclysma lemnata) is berucht doordat hij vijvers kan ruïneren. Het is maar een kleintje, ongeveer 2 centimeter. De vlindertjes leven van plantensappen. Eitjes worden gelegd aan de onderkant van drijvende blaadjes van waterplanten. De larven die daar uitkomen zijn de boosdoeners. Ze maken aan de rand net boven de waterlijn een gaatje waarin ze verpoppen. Met hun scherpe kaken doen ze dat ook in een vijver die gemaakt is met behulp van vijverplastic. Tenzij dat te dik is, dan lukt het niet. Blijkbaar is dat bij ons het geval want ik heb nog nooit schade gezien in onze vijver die al tientallen jaren oud is. De rupsen leven in een soort kokertje vlak onder het wateroppervlak. Dat maken ze van kroos en andere blaadjes. Boven onze vijver is het momenteel tegen de avond een waar spektakel van die vliegende nachtvlindertjes. De witte mannetjes zijn belust op de bruinachtige vrouwtjes maar die zie ik veel minder. Nooit eerder waren er zo veel, blijkbaar is het voor deze soort een prima jaar.

Op de schotels met fruitrestanten die in de tuin staan om de wespen weg te leiden van de tuintafel, zijn al een tijd geen vlinders meer te zien. Slechts heel af en toe komt er een op af, de rest van de zo gelokte insecten zijn vliegen, hoornaars en wespen. Ondanks alle horrorverhalen in de pers hebben we nog steeds niet veel last van wespen. Op de foto een Gehakkelde aurelia die komt kijken of er nog iets te halen valt bij de inmiddels verdroogde schillen van de meloen.

Dat is toch bijzonder, een vlindervleugeltje dat zomaar op je neer dwarrelt. Het moet wel afkomstig zijn van een vlindertje dat door een vogel gepakt werd en in de boom boven ons ontdaan werd van de vleugels. Uit nieuwsgierigheid voerde ik het even in op Waarneming en kreeg de melding Rode vuurvlinder, met 100% zekerheid. Nou, dat zou wel een sensationele belevenis zijn geweest aangezien deze vlinder al in 1646 werd bestempeld als de eerste vlindersoort die in Nederland uitgestorven was. Ik houd het dan maar op een Kleine vuurvlinder, al weet ik dat niet zeker.

8 augustus 2022

In het bos is het nu lekker koel maar ook droog. Het langdurige gebrek aan water is heel slecht voor de bomen die met hun wortels niet bij het grondwater kunnen komen. De beuken staan er zo te zien nog goed bij maar toch hebben ze te lijden. Naaldbomen leggen het loodje en de eiken hebben het zwaar. Het is verbazend wat er aan planten nog groeit, als je er een kleine studie van maakt zou je er zomaar je voordeel mee kunnen doen. Want onze tuinen geven nu ook aan welke planten de droogte goed of enigszins goed verdragen en welke niet. Het Boerenwormkruid bijvoorbeeld is een plant die het op de droge zandgrond goed doet. In het bos zie ik er diverse staan en waarom zouden ze niet passen in een tuin.

Tijdens het fotograferen dacht ik een mier te zien maar op de pc openbaarde zich de werkelijkheid: er zat een Miersikkelwants (Hymacerus mirmicoides) op een bloemhoofdje. De larven zijn vooral te zien in juli en augustus, dit is er een. In september wordt de larve volwassen en overwintert. In april worden dan de eitjes gelegd en de volwassen wantsen gaan dood in de maand daarop. De paring van de wantsen is een merkwaardige manier van voortplanten. De mannetjes steken hun penis gewoon in een willekeurig zwak plekje in het lichaam van het vrouwtje en het sperma migreert via de lichaamsvloeistoffen naar de plek waar de eierstokken van het vrouwtje liggen. Je blijft je verbazen over het dierenrijk!

Overal in het bos staan de bruine verdorde stengels van het Vingerhoedskruid. Maar hier en daar zie je nog een eenzame bloem, alsof de plant nog eventjes wil pronken.

Op de bosbodem vond ik veel doppen met lege beukennootjes. Het zal toch niet gebeuren dat er opnieuw een hongersnood voor de resterende zwijnen gaat volgen. Die hadden afgelopen winter zoveel te lijden dat het afschot dit jaar als gevolg daarvan beperkt blijft. Er werden namelijk maar weinig biggen geboren en een heel groot aantal zwijnen bezweek. Ook eikels vallen nu al van de bomen.

Op één bepaald plekje in het bos groeit Rietgras (Phalaris arundinacea). Het staat er nu hoog en verdord bij. De naam van dit gras wordt al snel duidelijk als je naar de bladeren kijkt die een grote gelijkenis hebben met die van riet. De planten hebben een heel sterk wortelgestel dat diep in de bodem gaat en heel moeilijk te verwijderen is. Elk stukje dat in de bodem achterblijft wordt weer een nieuwe plant. Vergelijkbaar met de verfoeide Duizendknoop. De vruchtjes die na de bloei ontstaan lijken op die van rogge. In Friesland noemt men de plant dan ook Roggegras.

Kaasjeskruid in het bos, je verwacht het niet maar vogels transporteren heel wat zaden naar elders. Het staat er nog opvallend fris bij.

De braamstruiken hebben wel vruchten maar ook die zijn maar heel klein of verdord door gebrek aan vocht. Als je een grote of kleine bosbewoner bent, heb je dit jaar dan ook "vette pech".

4 augustus 2022

Op deze zoveelste snikhete dag maar eens naar de IJssel gefietst om te zien hoe laag het water in de rivier staat. En dat was inderdaad behoorlijk, geen wonder dat er zorg bestaat over de watervoorziening die in gevaar dreigt te komen door de aanhoudende droogte. In ons land moeten we hoognodig anders omgaan met neerslag, maar eigenlijk weten we dat al zo lang!

Het is vreemd om die stille, lege rivier te zien. Altijd zitten er mensen aan de kant te kijken naar de voorbij varende schepen, maar nu was er nauwelijks iemand. Nou ja, het was ook wel erg warm in de zon....

Zie je in normale zomers nog wel eens leuke plantjes staan langs het water, nu staat alles er verpieterd bij. Een week of twee geleden las ik in een Belgisch natuurbericht dat we een ongekende, nooit eerder geziene explosie van de Dagpauwoog zouden zien want er waren enorme aantallen rupsen op de Brandnetel te zien. Brandnetel is de waardplant voor deze vlinder. Er werd wel voorbehoud gemaakt: aan de droogte zou eerst een eind moeten komen. Zou dat niet gebeuren dan zouden de rupsen niets te eten hebben en doodgaan. Daaraan moest ik denken toen ik deze verdorde brandnetels bij de rivier zag staan.

In Dieren kan de pont nog varen, hogerop zijn er al meerdere uit de vaart genomen. Als ik een poosje naar de pont zit te kijken schiet me nog wel eens het weergaloze lied van drs. P te binnen. Het heet "de veerpont". Wie het niet kent zou het eens op kunnen zoeken op het internet, drs. P was een ware taalkunstenaar die kostelijke liedjes schreef en zong.

3 augustus 2022

De Mexicaanse zonnehoed (Tithonia rotundifolia) zag ik vorig jaar voor het eerst en omdat het een imposante plant is die heel veel vlinders bleek te trekken heb ik hem afgelopen voorjaar zelf gezaaid. Het was een hele toer de planten te beschermen tegen de tomeloze vraat van slakken maar met kunst en vliegwerk is dat toch nog met een paar planten gelukt. In tuin en volkstuin staan die nu in bloei. Gelukkig gedijen ze goed in volle zon, wat ik niet kan zeggen van veel andere planten. En zeker niet bij de hoge temperatuur die we nu steeds beleven.

Nog steeds zijn er jonge pimpelmeesjes en het leuke is dat ze vaak samen zijn met andere. Ze zoeken regelmatig de waterschalen op die speciaal voor de vogels in onze tuin staan. Hun eerste pogingen om een bad te nemen zijn grappig om te zien. Een heleboel geaarzel en dan toch maar fladderend met de vleugels in het verkoelende water. Pimpelmeesjes broeden tot in juni, ze krijgen niet meer dan twee nesten.

Zodra ik met 's avonds met een gieter langs de verlepte planten ben gegaan, komen een paar kikkers tevoorschijn. Die hebben het deze droge zomer ook niet makkelijk buiten het water. Maar als ze willen kunnen ze een duik nemen in de vijver. Of ze dat doen, weet ik niet, vaak verschuilen ze zich ook onder het bladerdek van planten.

Het bijenhotel wordt druk bezocht. Zó zijn er eitjes gelegd die toegedekt werden door een hoeveelheid stuifmeel waarmee de buisjes werden afgesloten, en zo zijn de holle stengels alweer leeg en de jonge bijtjes uitgevlogen. Hier lijkt het erop dat er een belager aan de gang is geweest die uit was op de jonge wesp en daartoe het stuifmeel uit het holletje haalde. Het zou een sluipwesp geweest kunnen zijn, maar ik zag er ook wespen die op zoek waren.

2 augustus 2022

In onze tuin blijkt een enorm aantal kleine zwarte miertjes te leven, gezien de hoopjes in het grasveld. Het zullen toch niet de mediterrane draaigatjes (een invasieve mierensoort) zijn die her en der in ons land bestreden worden om te voorkomen dat ze zich nog verder uitbreiden? Die maken ondergrondse nesten van "honderden" meters lengte. Bestrijders en experts vanuit de overheid vermoeden dat draaigatjes meekomen in de aarde van planten of bomen uit het zuiden van Europa. Nu het in ons land warmer wordt, vinden de miertjes het hier ook plezierig wonen. Als je ze ziet, moet je een melding doen bij een plaatselijke ongediertebestrijder van het KAD. Momenteel hebben we ook te maken met kleine zwarte mieren die onder het nieuw gelegde terras een nest gebouwd hebben en die een fikse hoeveelheid geel zand boven de grond werken. Maar of dit die draaigatjes zijn, geen idee. Foto: ze melken de bladluizen op een plant.

Deze zomer zijn er ook heel veel hoornaars, tenminste in mijn tuinomgeving. Het moet bijna gaan om twee volken die ergens in de omgeving zitten. Hoornaars zijn sociale insecten die zich verweren tegen indringers. Zo vond ik deze week al heel wat hoornaars die met elkaar in gevecht raakten waarbij de nodige slachtoffers vielen. Heel naar om te zien dat de exemplaren die flink gestoken werden, niet meer konden vliegen en de hele dag verdwaasd in het rond liepen om aan het eind van de dag stuiptrekkend dood te gaan.

En zo krijgen we steeds vaker te maken met nieuwe diersoorten, waaronder de Aziatische hoornaar. In 2020 werd al gemeld dat deze agressieve hoornaar in meerdere landen van Europa gesignaleerd werd en dat het best mogelijk zou zijn dat ze zich zich ook in ons land zou gaan vestigen. En dat is inmiddels de waarheid geworden. Het zou wel eens heel nadelig kunnen zijn voor hommels, mieren, honing- en wilde bijen, want die vormen de prooien van de Aziaat. Sommigen vrezen zelfs een ecologische ramp. Om die reden worden de nesten verdelgd zodra ze opgespoord worden. Maar dat lukt niet bij alle en de vrees bestaat dat de ontwikkelingen niet meer te stoppen zijn.

Mocht je een Aziatische hoornaar zien, meldt het dan onmiddellijk op www.waarneming.nl Het is belangrijk een foto mee te sturen om verwisseling met andere soorten te voorkomen. De Aziatische hoornaar is kleiner dan de Europese, is grotendeels zwart en heeft zwarte poten met gele uiteinden. Foto en info mocht ik gebruiken van John Bouwmans, waarnemer van genoemde website.

De Europese heeft gele en roodbruine kleuren en de poten zijn rood, al zie je dat op mijn foto niet goed.

31 juli 2022

Kardoen (Cynara cardunculus) zie je niet veel op ons volkstuincomplex maar er staan er wel een paar. De plant kan heel goed tegen droogte en dat is te zien aan de lengte die hij krijgt. Een wat grove plant met grijs blad en mooie bloemen die op hoge stengels er bovenuit torenen. Hij staat er meer voor de sier dan als consumptieplant. Eigenlijk zijn alleen de stelen eetbaar, ze smaken een beetje als Artisjok.

Het seizoen zit niet mee dit jaar en sla en andijvie schieten al snel door. Andijvie (Cichorium endivia) krijgt blauwe bloemen als je hem niet oogst. Ze doen meteen denken aan de Wilde cichorei (Cichorium intybus) die in de wegbermen groeit. Samen met Andijvie en Witlof behoren ze tot hetzelfde plantengeslacht.

De Grote koekoekshommel (Bombus vestalis) die we vorige week tijdens onze struintocht zagen wordt beschreven als een vrij algemene soort in het zuiden en midden, hoger in het land is hij schaars, voor mij was hij nieuw. Het is wel een bijzondere want vrouwtjes maken geen nest maar leggen hun eitjes in de nesten van andere hommels. Dan moet het wel een jong nest zijn dat nog geen werksters heeft voortgebracht want die zouden de indringer niet accepteren. Een koningin is er niet bij deze soort, er zijn alleen vrouwtjes en mannetjes. Een prachtig beestje dat te zien is van juni tot september.

Een heel klein vliegje dat op rottend fruit afkwam bleek weer een verrassing te zijn op de pc vanwege de grote, bijzondere ogen. Streepjes, waar zouden die nu weer toe dienen. Dat is altijd het spannende, dingen ontdekken die je met je ogen niet eens kunt waarnemen. Het minuscule vliegje heeft geen Nederlandse naam en heet Phisiphora alceae.

De cicaden die in zuidelijke landen voorkomen, zijn hier niet. Bij ons komen soorten voor die heel veel kleiner zijn, van twee millimeter tot hooguit een centimeter. Ik vind ze bijzonder leuk vanwege hun uiterlijk, het lijken heel parmantige wezentjes. Ik kon dan ook niet nalaten deze Aphrophora alni te fotograferen.

De vrouwtjes leggen in de herfst eitjes, de nimfen worden in de volgende lente geboren en beginnen meteen hun "nest" te maken van opgeblazen schuim. Wij noemen het "schuim- of spuugbeestjes", kloddertjes die op spuug lijken met kleine larfjes daarin. Het schuim is uitgescheiden vocht dat bestaat uit het sap dat de nimf uit bladeren zuigt.

30 juli 2022

In de afgelopen week ben ik eindelijk weer eens op stap gegaan met mijn natuurvriendin. Zij heeft een heel grote tuin die ze zo'n 30 jaar geleden eigenhandig begon aan te leggen met een grote variëteit aan bomen, struiken en planten. Steeds werd de nadruk gelegd op de natuurvriendelijkheid van de beplanting. Behalve gangbare planten bracht ze er ook beetje bij beetje allerlei wilde planten in, met als gevolg dat het er wemelt van allerlei dat kruipt, vliegt en zich voortplant. Na al die tijd kun je haar tuin vergelijken met een geweldig geslaagd natuurgebiedje. Op haar vlinderstruiken bijvoorbeeld zit het vol dagvlinders van allerlei soorten. Ik zag er de Distelvlinder die ik zelf al heel lang niet meer gezien had.

Hier ook de Kleine vos (Aglais urticae), ook nog niet eerder gezien dit jaar ook al schijnt hij elders volop te vliegen. Een prachtig getekende vlinder.

In de tuin fotografeerde ik dit groepje van de Andoornschildwants (Stagonomus venustissimus), ze heeft de grootste populatie van ons land "in huis" en dat zegt eigenlijk al alles. Het is een soort die van schaduw houdt en die leeft op Andoorn maar ook op andere planten uit de lipbloemenfamilie. Veel wantsen zien er bijzonder mooi getekend uit.

Ik zag er meerdere wespspinnenvrouwtjes, hangend in hun wielwebben met kenmerkende zigzagstreep waarvan nog steeds niet duidelijk is waar die voor dient. De Wespspin (Argiope bruennichi) vond je indertijd in het Middellandse zeegebied maar heeft een geslaagde opmars gemaakt naar het noorden en is nu zelfs in Noorwegen te vinden. Het web van de spin hangt een stukje boven de grond zodat ze haar favoriete prooi, de sprinkhaan, makkelijk kan vangen.Hier werd net een sprinkhaan gegrepen en razendsnel ingesponnen.

De roze Moerasspirea (Filipendula rubra) ziet er vanuit een afstandje uit als een soort pluim maar op een macrofoto is te zien hoe schitterend al die roze bloempjes van dichtbij zijn. De komende dagen zal ik meer foto's van insecten plaatsen die we op onze struintocht vonden maar ik zal de plantenliefhebbers niet vergeten!

29 juli 2022

Als de zonnebloemen eenmaal gaan bloeien voelt dat voor mij dat we steeds dichter richting einde zomer gaan. Onzin natuurlijk, want het blijft nog ruim anderhalve maand zomer. Maar de dagen korten aanmerkelijk en je merkt al veranderingen in de natuur. Binnenkort zullen de vogels weer kunnen genieten van de talloze zonnepitten die de bloemen maken.

Nog zo'n bloem die pas laat begint te bloeien. De Zinnia, een geweldige soort en zó de moeite waard om te zaaien. Ze zijn er in verschillende kleuren, en ik zaai ze elk jaar. De zaden zijn te koop op kleur maar ook verschillende in een enkel zakje. Deze is wel heel fraai.

In de tuin vind ik momenteel veel hoornaars die er slecht aan toe zijn. Soms zijn ze al dood, maar ook zie ik ze waggelend door de tuin lopen, door het gras en over de tegels. Ze kunnen niet meer vliegen en lopen doelloos rond. Ik vermoed dat in de buurt een nest om zeep is geholpen en dat de exemplaren die ik nu zie wel geraakt zijn door gif maar niet genoeg om meten dood te gaan. Akelig! Veel mensen komen met de gifspuit al in actie zodra ze iets zien dat gele streepjes heeft, zonder te weten wat ze onnodig aanrichten.

Vele jaren geleden heb ik een pruimenboom aangeplant. Veel plezier heb ik er niet aan gehad want er kwamen steeds maar een of twee pruimen aan. Dit jaar, en nog wel ondanks de droogte, waren er een stuk of 10 vruchten die ik pas te laat op de grond ontdekte en die niet meer goed waren. Af en toe leg ik er een op de tuintafel en het is vermakelijk om te zien hoe diverse wespjes ze uithollen. Ze kruipen er helemaal in om zich vol te eten met zoetigheid. Last van de wespen hebben we nog steeds niet maar het avondeten nuttigen we voor de zekerheid nu maar binnenshuis.

25 juli 2022

Het voor mij grote bewijs dat het slecht gaat met de insecten en dat die jaarlijks minder te zien zijn, is wel dat wij deze zomer niet eens de moeite genomen hebben om een hor of iets dergelijks voor de keukendeur te bevestigen. Er komen nauwelijks beestjes binnen al staat de deur wijd open. Een enkele (brom)vlieg, af en toe een zweefvlieg en in dit geval een langpootmug. En dat is echt wel anders geweest! De lanpootmug is van het geslacht Tipula, de meest voorkomende soort in ons land. De larven/emelten zijn berucht, ze kunnen hele grasvelden slopen met hun vraatlust. Als je bedenkt dat een vrouwtje van de Tipula paludosa tot zo'n 13.00 eitjes kan leggen, kun je er iets bij voorstellen. Dat we al zo'n lange droge periode beleven is ongunstig voor de mug, er is enige luchtvochtigheid nodig voor het vrouwtje om in de nog enigszins vochtige bodem haar eitjes af te zetten.

Opnieuw een drama in de tuin: ditmaal een libel die op onverklaarbare wijze in de vijver terecht kwam. Die lag er al een poosje voor ik hem probeerde te redden. De libel zag er zielig uit, vleugels aan elkaar geplakt, lijf verfomfaaid. Ik zette hem op een stokje en hij bleek zich daaraan nog vast te kunnen houden. Heel voorzichtig heb ik zijn vleugels van elkaar los gemaakt om ze wat sneller te kunnen laten drogen. Het hielp niet, de libel kreeg de vleugels niet meer gestrekt.

Opeens verscheen er een wesp die in de libel een lekker hapje zag en aan het lichaam begon te knagen. Wegjagen hielp niet, de wesp kwam steeds weer terug. Mijn echtvriend maakte een einde aan het lijden van de libel, ik kon er niet toe komen hem dood te maken. Jammer van zo'n prachtig insect dat jagen kan met een snelheid tot 40 km per uur en die de meest fantastische ogen heeft die je je maar kunt voorstellen. Wespen blijken een uitstekend geheugen te hebben, de wesp die de libel aangevallen had kwam de volgende morgen weer terug om te zoeken waar hij zijn slachtoffer aangetroffen had.

Nog steeds komen er nieuwe bloemen aan diverse planten; gelukkig is de zomer nog lang niet voorbij. Dit is de Pekbloem (Silene armeria) die ik op de volkstuin zag verschijnen. Vroeger een eenjarige plant maar dankzij de opwarming van ons klimaat is hij al drie jaar een vaste. Hij doet het prima op de droge grond. Normaliter kan hij zich goed uitzaaien maar op een volkstuin is dat wat moeilijk doordat er teveel gerommeld wordt in de bodem.

Andijvie (Cichorium endivia) die doorschiet krijgt mooie blauwe bloemen. De plant is nauw verwant aan witlof en, zoals de Latijnse naam al doet vermoeden, ook aan de Chichorei die langs de wegen groeit. Ik ben dol op blauwe bloemen. Ze doen me denken aan een stralende zomerdag, wanneer de lucht egaal hemelsblauw is.

22 juli 2022

In de tuin was ik getuige van een moord. Er lagen twee vechtende hoornaars (Vespa crabro), de een had de ander in een houdgreep en was bezig de ander te steken. Welk drama speelde zich hier af? Ik vermoed dat het zich afspeelde tussen een werkbij en een dar. Het grootteverschil op de foto's is wat misleidend, het is optisch bedrog.

Een dar heeft geen angel, zijn enige taak is het bevruchten van de koningin. Als hij die taak verricht heeft, wordt het arme schepsel verstoten uit het volk en gedood door de werkbijen. Taak vervuld, weg ermee, overbodig geworden. Een koningin is groter dan de rest van het volk en heeft een lengte tussen de 25 en 35 mm.

De werkbijen zijn optimaal belangrijk voor het volk. Ze verzamelen stuifmeel en nectar voor de larven, verzorgen die, en vertroetelen ook de koningin die niets anders doet in het nest dan eitjes leggen. Hoornaars zien er gevaarlijk uit en helaas worden er daardoor veel nesten uitgeroeid. Ze zijn echter nauwelijks agressief, alleen moet je niet heel dicht bij een nest gaan staan, dan word je gezien als gevaar. Als ik de afzonderlijke hoornaars fotografeer kan ik er straffeloos met mijn neus bovenop staan. Verdiepten mensen zich maar meer in dit soort zaken, er wordt zo ontzettend veel uitgemoord. Daaraan zijn ook de producenten van die gifmiddelen schuld door de reclame die ze daarvoor maken!

19 juli 2022

De klimaatverandering manifesteert zich in de wereld steeds nadrukkelijker. In ons land ook alweer nieuwe records. Bij temperaturen als vandaag wordt het kielekiele voor de planten in onze tuinen. Hier is misschien een tip: bij tuinwinkels kun je dun vliesdoek kopen; ik leg dat over planten waarvan ik weet dat ze schade oplopen bij heet weer. De Japanse wasbloem (Kirecheshoma palmata) krijgt bij voorbeeld verbrand blad en daarom bescherm ik hem met vliesdoek. Ik heb dat ook gedaan in mijn volkstuin en onder het beschermende doek staan bonen, bietjes, sla en tomaten er prachtig bij. Mits natuurlijk ook voldoende water gegeven wordt. Boven de 30 graden neemt de fotosynthese af en treden er beschadigingen op aan enzymen en andere eiwitten in het blad. We mogen blij zijn dat we niet, zoals vorig jaar een langdurige hittegolf hebben maar slechts twee dagen, dat kan de tuin hopelijk nog net aan.

Wie appel- en/of perenbomen heeft, krijgt nu ook te maken met brandschade op de vruchten. Waar planten bij warm weer het vocht in hun blad versneld verdampen (water geven!), wat helpt als een soort koelsysteem, kunnen vruchten dat niet helaas. Er ontstaan brandplekken op appel of peer maar de vruchten blijven wel eetbaar. Voor de fruitteler daarentegen is het een ramp.

Het is jammer dat de bloei van je tuinplanten flink ingekort wordt door de zinderende hitte. De plant zelf herstelt zich vaak wel weer in de koelere nacht. Voor de tuinliefhebbers zijn dit akelige dagen....! Natuurlijk heeft ook de natuur onder dit weer te lijden, en alles dat daarvan afhankelijk is.

18 juli 2022

De zomer is in volle gang. De opvangcentra stromen vol met uitgehongerde en uitgedroogde egels, aldus de Egelstichting. Bijvoeren met kattenbrokjes en vers water is dus zeer belangrijk. In dierenwinkels kun je ook speciaal voer voor egels kopen. Geef geen voer uit blik daar leggen vliegen hun eitjes op en besmetten zo de egels. Melk is uit den boze, daar krijgen ze diarree van. Op de foto een van de zeer verzwakte dieren die overdag in de zon op zijn zij lag. Een heel slecht teken dus! Foto: Egelstichting

Zorg ook voor water in de tuin en zet de drinkplek op een beschaduwde plek neer. In de komende twee extreem warme dagen is het goed om het water een paar keer per dag te verversen, het dierenleven heeft niets aan water dat te heet is geworden. Waterschalen en -bakken voor vogels kunnen het beste op een verhoging geplaatst worden.

De huidige droogte kan ook flinke gevolgen hebben voor planten in de natuur en daardoor voor de vlinders. Sommige vlinders op de heide in de duinen en op de zandgronden zijn de afgelopen jaren door langdurige droge perioden al schaars geworden of zelfs verdwenen. Alhoewel we zuinig en verstandig moeten omgaan met het bewateren van onze tuinen, is het natuurlijk aan de andere kant ook zo dat de (vooral wilde) planten daar baat bij hebben en daardoor niet verdrogen zodat ze voldoende nectar blijven aanmaken waar vlinders van profiteren. Een hoekje met brandnetel is in dit verband een aanrader, meerdere vlindersoorten leggen daarop hun eitjes.

17 juli 2022

Afgelopen vrijdagavond zaten wij buiten te eten zonder dat we ook maar eenmaal gestoord werden door de aanwezigheid van een wesp. In krant, op de radio en op het internet wemelt het van de verhalen over wespenplagen, nesten die verwijderd moeten worden, en hier hebben we er totaal geen last van. Af en toe zie ik er een drinken uit een waterbak, de Gewone wesp (Vespula vulgaris) waar het hier om gaat.

De ene wesp is de andere niet en daarom moet je niet meteen aan het verdelgen slaan. Er wordt veel te snel naar gif gegrepen en zeker als een nest zit op een plek waar je er niet veel last van hebt, laat het dan maar ongemoeid. En hang helemáál geen wespenvangers in je tuin. Wespen vormen een belangrijke schakel in de natuur. Ze kunnen steken, jawel, maar dat doen ze alleen als ze zich aangevallen voelen. Wie paniekerig in het rond begint te slaan bij het zien van een wesp, loopt daar dus kans op. Foto: de Franse veldwesp (Polistes dominula), volkomen ongevaarlijk. Deze bouwde een nest in een van de twee gereedschapkisten in mijn volkstuin. Het nest van deze soort is maar klein en ik heb het laten zitten en af en toe in de kist gekeken hoe het er mee stond. Goed herkenbaar aan de oranje voelsprieten.

Wat me ook die avond opeens opviel was dat het doodstil was in de lucht en er geen gierzwaluw meer te zien was. Zouden ze nu al weer vertrokken zijn, dat zou toch bizar zijn op 15 juli. Temeer daar de vogels dit jaar pas verlaat hierheen kwamen. Het ligt waarschijnlijk anders: de vogels die niet broeden vliegen soms naar elders bij slecht weer en/of gebrek aan insecten en keren na een dag of wat meestal weer terug naar waar ze eerder waren. Van slecht weer was in dit geval geen sprake en vanmorgen in alle vroegte hoorde en zag ik weer een grote groep boven me vliegen. Eind van de maand vertrekken ze weer naar hun broedgebieden in het zuiden van Europa. Foto: natuurpunt.be

Deze pas uitgevlogen vogel landde even in de klimroos, vlakbij waar we zaten. Het was nog niet goed te zien of het een Tjiftjaf of een Fitis was. Momenteel zijn er nog veel jonge vogels, heel veel mussen en meesjes, vooral Pimpelmeesjes.

Vandaag eindelijk weer een Muntvlinder (Pyrausta aurata), vorig jaar helaas maar spaarzaam te zien, dit jaar zie ik hem voor het eerst. Het is een dag-actief micro vlindertje, klein maar fijn. Het vliegt van april tot september, lees je overal maar ik betwijfel of het goed met deze vlinder gaat gezien het feit dat hij bestempeld wordt als een algemeen voorkomende soort. Dat was ook altijd het geval voor zover ik dat kon waarnemen, behalve dus vorig en dit jaar.

16 juli 2022

Even een correctie: de vlinder die ik gisteren Hooibeestje noemde, is het Bruin zandoogje (Maniola jurtina) . Beide vlinders worden al snel door elkaar gehaald maar het Hooibeestje heeft een geheel oranje vleugel, het Bruin Zandoogje moet het doen met een oranje vlek.

Een mooie waarneming tijdens de landelijke vlindertelling: een Kleine parelmoervlinder (Issoria lathonia). Deze vlinders hebben een voorkeur voor droge, bloemrijke velden. Akker- en driekleurig viooltje zijn waardplanten al haalt de vlinder niet de neus op voor gekweekte viooltjes. De vlinder staat op de Rode lijst als "kwetsbaar". Op de verspreidingsatlas zie ik dat de vlinder hoofdzakelijk voorkomt langs de kust, op de Waddeneilanden en in Brabant. In mijn omgeving is hij aardig vertegenwoordigd.

Waar de naam van dit mooie vlindertje op gebaseerd is wordt meteen duidelijk als de onderkant van de vleugels zichtbaar worden. Ik ging ook nog even op andere bloemrijke volkstuinen kijken, maar ook daar was weinig te zien. Zelfs niet in de tuin die wel de meeste bloeiende planten heeft van alle percelen. Ik zag er vanmiddag één Dagpauwoog.

Hoera, toch nog een Gehakkelde aurelia op mijn Vlinderstruik, hij zag er behoorlijk afgevlogen uit. De meeste dagvlinders leven maar een paar weken. Deze en een Geaderd witje waren de enige vlinders die op de vlinderstruiken in tuin en volkstuin vanmiddag te zien waren. Onderweg naar huis heb ik op alle vlinderstruiken gekeken die ik zag staan in de diverse tuinen, met overal hetzelfde resultaat. De enige verklaring dat de Vlinderstruik zo weinig vlinders lokt op dit moment, moet zijn dat de bloemen door de immense droogte geen nectar produceren.

Na het water geven aan mijn sla, boontjes en bietjes kwamen er meteen drie vlinders op de natte bodem zitten om vocht op te zuigen.

Een Citroenvlinder in de tuin bij huis die de bloemen in een pot bezoekt. De plant krijgt dagelijks water en de bloemen zullen dus genoeg nectar produceren. Het lijkt toch een bewijs......

15 juni 2022

Dit weekend is het weer tuinvlinders tellen! De soortenrijkdom kan weer worden vastgesteld aan de hand van de meldingen van iedereen die dat leuk vindt. Je kunt waarnemingen doorgeven via tuintelling.nl De Citroenvlinder (Gonepteryx rhamni) liet zich tot nu toe minder zien dan in voorgaande jaren. Ze vliegen nu weer in een tweede generatie. Vrouwtjes zijn veel minder geel dan de mannetjes en worden nog wel eens aangezien voor witjes. Hier de vlinder op Karthuizer anjer.

Het kan plaatselijk nogal verschillen. Ik zie wel vlinders maar het zijn er niet zoveel. Op de vlinderstruiken in tuin en volkstuin is nauwelijks of niets iets te zien, heel merkwaardig. Op het Jakobskruiskruid in mijn volkstuin zag ik deze Kleine vuurvlinder (Lycaena phlaeas). Het was lang geleden dat ik die hier gezien had.

Vanmiddag zag ik er ook dit Hooibeestje (Coenonympha pamphilus). Vlinders hebben ook behoefte aan vocht maar ze kunnen niet uit een drinkschaal, vijver of iets dergelijks drinken. In droge perioden zoals we nu meemaken zie je ze daarom soms op de natte bodem nadat planten besproeid zijn. Op die manier kunnen ze wel water opnemen. Correctie: vlinder is Bont Zandoogje.

Er naast zat een Bont zandoogje (Pararge aegeria). De vlinder heeft allerlei grassen als waardplant, ook kweek. Dat is het meest gehate gras op een volkstuin. Maar de vlinder kan hier z'n lol wel op gezien een aantal verwaarloosde volkstuinen waar het kweekgras welig tiert.

Het Boomblauwtje (Celastrina argiolus) vliegt in elke tuin waar een flinke hoeveelheid klimop aanwezig is. Ik zie dit mooie vlindertje dit jaar veel minder dan anders.

12 juli 2022

Roofvliegen houden van warmte, bij ons zie je ze dan ook vanaf juni tot september/begin oktober. In warmere delen van de wereld komen de meeste voor, wel meer dan 7.000 soorten, bij ons "slechts" 54. Ze vormen de grootste groep binnen de totale vliegenfamilie. Ze hebben behaarde poten waarmee ze effectief zijn bij het vangen van andere insecten. Vaak doen ze dat vanaf een vast punt waar ze steeds uitvallen doen. Ze grijpen hun prooien in de vlucht en maken die meteen dood door ze met hun steeksnuit die tussen een bosje haren zit, oplossende enzymen toe te dienen.

Het lijken griezels maar voor de mens zijn ze totaal ongevaarlijk. Ze kunnen je niet steken. Je kunt ze in elke tuin wel aantreffen. In een natuur die in balans is zijn roofvliegen onmisbaar om mede het evenwicht tussen de insectensoorten te bewaren.

Insecten zijn afhankelijk van bloeiende planten omdat ze daar nectar en stuifmeel vinden dat van groot belang is voor hun conditie, hun voortplanting en natuurlijk voor de bestuiving. Bijensoorten bijvoorbeeld zijn geheel afhankelijk van nectar en stuifmeel. Daardoor is het ook begrijpelijk dat de langdurige droogte, die we ook dit jaar weer kennen, ongunstig is. Planten houden op met het vormen van nectar bij gebrek aan voldoende bodemvocht. In hete, droge zomers verdorren zelfs allerlei planten. De zomerse omstandigheden zijn dan ook van grote invloed op de insectenwereld. Ik ben benieuwd hoe dit de huidige zomer zal beïnvloeden. In mijn volkstuin op zandgrond lijkt de bodem momenteel wel een woestijn,

Behalve de droogte, zijn ook de naaktslakken een ramp in (volks)tuinen. Ondanks het gebrek aan vocht blijven ze actief en vreten van alles op wat ze tegenkomen. Zelfs de uien worden van hun loof ontdaan. En zie de pas geplante jonge bietjes, gelukkig krijgen die wel weer nieuw blad maar het vertraagt de opbrengst.

In de tuin verheugde ik me op een paar mooie lelies. Vergeet het maar, van de ene dag op de volgende hebben de slakken ze tot de grond toe opgevreten. Grrrr!!

10 juli 2020

Gisteren fietste mij een buurtgenoot tegemoet, gebarend dat ik moest stoppen. Ik had je een brief willen sturen zei hij met de nodige nadruk, want in het bloemenperkje dat jij voor je huis onderhoudt, staat Jakobskruiskruid!! Dat is giftig voor paarden, je moet witte pakken aan als je het wilt verwijderen en het bevat alkaloïden die ook in zeep zitten. Dit had hij gehoord tijdens zijn vrijwilligerswerk bij Natuurmonumenten. Heb je wel eens paarden door deze straat zien lopen, vroeg ik hem gekscherend. Mijn buurtgenoot bleek een redelijk denkende man dus toen ik hem uitlegde wat de onjuistheid was van dit soort verhalen, geloofde hij mij. Gelukkig maar. Ik adviseerde hem ook eens de website https://www.jakobskruiskruid.com/ te raadplegen.

Dat het Jakobskruiskruid te vuur en te zwaar bestreden dient te worden, zoals in sommige gemeenten de opvatting is, is gewoon belachelijk! Het is een belangrijke plant voor insecten in de natuur, maar liefst 150 soorten maken er gebruik van en sommige zijn er zelfs van afhankelijk. Het enige gevaar voor paarden is als de planten in gedroogde vorm in het hooi terecht komen want dan herkennen de paarden het niet meer als vermijdbaar . Levende planten worden door paarden gemeden, het wonderlijke is dat ze instinctief voelen dat ze het niet moeten eten.

9 juli 2022

Er zijn meer dan 1.100 soorten bronswespachtigen (Chalcidoidea) bekend in Nederland. Bronswespjes zijn kleine, vaak parasitaire sluipwespen, van 0,5 mm tot een paar millimeter grootte. Kleiner dan een fruitvliegje, dus eigenlijk krijg je ze nooit onder ogen tenzij je met een vergrootglas door de natuur loopt. De mogelijkheden met huidige fotocamera's maken veel zichtbaar en vergroten daarmee het plezier om nieuwe soorten te ontdekken. Voor mij is dit bijvoorbeeld mijn eerste Bronswesp. Vorig jaar is bij het uitkweken van een eipakket van de Eikenprocessierups een nieuwe soort ontdekt die de rupsen parasiteert. Een belangrijke nieuwe natuurlijk vijand. Bronswespen gaan vaak samen met bladluizen; ze maken een gaatje in de luis en likken daarna aan de ontstane wond. Op die manier komen ze aan de eiwitten die nodig zijn om eitjes te leggen.

Uit nieuw onderzoek van de Wageningen Universiteit blijkt dat teken niet alleen zitten in half hoog gewas maar ook in de sprieten van een gemaaid gazon. Zelfs op een terras met gras tussen de tegels werden teken aangetroffen. In 70% van onderzochte tuinen werden teken gevonden. In Nederland worden per jaar 1,5 miljoen tekenbeten gemeld waarvan 500.000 werden opgelopen in de eigen tuin. Ongeveer 1 op de 5 teken is besmet met het Lymevirus. Tot nu toe heb ik er zelf 2 opgelopen, inderdaad in de eigen tuin.

Mooi bericht in de krant: jagers bij onze Duitse buren (Regio Kleef) hebben de afgelopen maanden tijdens het hooien 211 reekalfjes het leven gered door ze met behulp van drones in het veld op te sporen voordat de boer er met zijn maaimachine aan de slag ging. Geweldig dat op deze manier zoveel dieren gered kunnen worden van de gevaarlijke machines die nog altijd op veel plekken een afschuwelijke slachting aanrichten. Drones zouden in dit verband verplicht moeten worden.

8 juli 2022

Op Kattenstaart (Lythrum salicaria) is soms de Dwerg-kattenstaartsnuitkever te vinden. Je kunt de aanwezigheid herkennen doordat op de bloemsteel vraatplekken zitten. Tot nu toe heb ik ze niet gevonden.

Die kevertjes zijn heel grappig om te zien. In onze tuin fotografeerde ik jaren geleden parende kevers. Helaas is de Kattenstaart langs de vijver verdwenen, waarschijnlijk door droogte.

Het Knoopkruid (Centaurea jacea) is onderhand wel uitgebloeid maar de restanten van de bloemen vormen een sieraad op zich. In de zon lijken ze wel van zilver.

5 juli 2022

De Teunisbloem (Oenothera biennis) is een fijne plant voor nachtvlinders, de bloemen gaan immers niet overdag maar in avond en nacht open. De kleur geel is bijna lichtgevend en een uitstekende wegwijzer voor de vlinders. Deze zomer staat er onverwacht een groot exemplaar in onze tuin. Die zal ook wel weer via compost hier gekomen zijn.

Gisteravond stond ik er weer eens bij te kijken en bedacht me dat het opengaan van de bloemen een mooie biologieles zou zijn voor kinderen. Maar hoeveel mensen zouden het nooit gezien hebben, hoe je het eerste geel in de knop ziet verschijnen en even later de bloemdekblaadjes open schieten, een paar seconden later de bloem die zich met schokjes opent. Zo geweldig om waar te nemen, natuurlijk ook omdat het uniek is wat hier gebeurt, in ons land kennen wij geen enkele andere plant die haar bloemen ontvouwt waar je bij staat. De hele nacht blijven ze open maar zodra de zon op de standplaats verschijnt gaan ze dicht, om in de avond weer opnieuw de winkel te openen voor nachtelijk bezoek.

Ik nam eens uit het bos een plant mee van het Jacobskruiskruid en zette die in mijn volkstuin, benieuwd of de St. Jacobsvlinder hem zou vinden. Dat gebeurde inderdaad en er werden eitjes opgelegd, met als gevolg de mooie geelzwarte rupsen. Die baarden bij sommige tuinders veel opzien, die dachten iets unieks op hun tuin gevonden te hebben. Mooie kans voor mij om voor de rupsenlevens te pleiten. De planten worden vaak in blinde woede (zo lijkt het wel) massaal uit de natuur verwijderd omdat ze de dood van paarden op hun geweten zouden hebben. Ditmaal staan er echter een paar enorme bossen in mijn volkstuin en ik zag er ook laatst een mooi rood vlindertje bij. Helaas werden er geen eitjes gelegd. Nu bloeien de planten en lokken heel veel insecten. Wel moet ik oppassen dat die zich niet uitzaaien want ze hebben de gewoonte dat overvloedig te doen. Oorlog met mijn medetuinders moet ik dus tijdig voorkomen. Foto: Blinde bij (Eristalis tenax), een van de zweefvliegen. Doet wat denken aan de honingbij. Maar een bij heeft 2 paar vleugels en een vlieg slechts 1 paar. Blind in de naam betekent dat hij niet kan steken.

Bij het fotograferen van insecten sla je soms wel een beetje op hol. Dan kiek je alles wat vast en los zit en soms zonder je precies ziet wat het nu eigenlijk is. Het heeft te maken met nieuwsgierigheid. Dat ging ook zo bij deze minuscule cicade (Issus coleoptratus), ik zag niet eens of het nu een zaadje of een beestje was. Maar het bewoog, bleek opeens, dus werd het gekiekt. Op het scherm van de computer was te zien dat het een cicade was. Je hebt bij het fotograferen van dat kleine spul vaak zo weinig scherptediepte dat het beestje, hoe klein het ook is, niet eens in z'n geheel scherp wordt. Overigens is dit een insect dat niet kan vliegen, alleen kan springen.

3 juli 2022

Het is de tijd van de libellen, in de vijver sluipt de ene na de ander uit zijn velletje. Lange tijd verbleven ze onder water waar ze meerdere vervellingen doormaakten, en dat verschilt per soort. Is de larve klaar om als insect de wijde wereld in te vliegen dan kruipt hij uit het water en barst op zijn rug het huidje achter de kop open en wurmt de libel zich er uit. Uitsluipen heet dat. Voordat de libel weg kan vliegen moet hij eerst de vleugels oppompen en aan de lucht laten verharden. Soms verloopt dat proces relatief snel maar het kan ook voorkomen dat een libel er heel lang over doet of helemaal niet tot vliegen komt. In dat laatste geval is er iets fout gegaan. Deze libel hing de hele dag aan het blad van de Krabbenscheer, pas de volgende ochtend was hij verdwenen.

Dit is het achtergebleven huidje van een ander exemplaar maar wel van dezelfde soort. Je kunt mooi zien hoe het monddeel van de larve er uitziet. Dat wordt een vangmasker genoemd. Het bestaat uit twee scharnierende delen waaraan grijptanden zitten. Als de libel het niet gebruikt rust het onder de kop. Wil de libel een prooi vangen dan schiet het met grote snelheid vooruit om de prooi te vangen. Een zeer ingenieuze vangtechniek. Elke libel heeft weer een wat andere vorm en dat zie je terug in de huidjes.

Wanneer planten gaan bloeien hangt natuurlijk af van standplaats en licht. In mijn zonbeschenen vijvertje op de volkstuin bloeit de Kikkerbeet (Hydrocharis morsus-ranae) al twee weken, in onze tuinvijver is hij pas een paar dagen in bloei. Het is een lief waterplantje met kleine lelieachtige blaadjes en fragiele spierwitte bloempjes. Het nadeel is evenwel dat de plant zich explosief vermeerderd waardoor je er telkens van wat moet verwijderen.

Krabbenscheer (Stratiotes aloides) bloeit ook in de vijver, die moet je ook in toom houden. De stekelige planten bieden bescherming aan kikker- en libellenlarven, in Engeland heeft hij dan ook Water soldier. Deze plant heeft ook witte bloemen maar ze zijn groter. Beide soorten trekken vooral vliegjes aan. In het najaar verdwijnt Krabbenscheer onder water en in de loop van het voorjaar komen de winterknoppen boven water en groeien uit tot planten met stekelig, hard blad. De plant behoort tot de Waterkaardefamilie. Ook deze moet je flink kortwieken in z'n groeikracht; in de natuur kan hij hele wateren tot een dichte mat maken.

Niet iedereen wil de wild groeiende Krabbenscheer in de vijver hebben maar ik vind het leuk. Alleen al vanwege het feit dat Juffers en Libellen ze gebruiken als plek voor het uitsluipen.

1 juli 2022

Mam, waarom trek je toch niet dat onkruid weg tussen de stenen, merkte mijn dochter op. Ze had het over de toen nog niet bloeiende planten van het Mottenkruid (Verbascum blattaria). De zaden kwamen er terecht doordat ze zich hadden uitgezaaid vanuit de border. Mottenkruid bloeit zo mooi dat ik er niet over pieker ze weg te halen, ook al vestigen ze zich op een onhandige plek. Ze hebben een fijne manier van bloeien, telkens een paar en beginnend onderaan de stengel. De bloemen zijn na een dag verflenst maar dan staan er alweer een stel nieuwe te pronken. Het grappige was dat er dit keer zowel gele als witte planten verschenen.

Gisteren schreef ik over Cosmea Xanthos. Hierbij nog even de bloem in volle glorie. In een kleine pot blijven de bloemen aan de kleine kant. Geef je ze meer ruimte dan worden ze dubbel zo groot. Mooie soort voor in de tuin.

Ik fotografeerde een heel klein vliegje met een indrukwekkende naam: Lauxaniidae indet. Vliegen hebben samengestelde ogen. Dat wil zeggen een oog kan bestaan uit wel een paar duizenden heel kleine oogjes. Daardoor heeft een vlieg een gezichtsveld van 360 graden waardoor hij een object veel sneller kan waarnemen dan een mensenoog.

30 juni 2022

De gele agaatspanner (Gandaritis pyraliata) is een nachtvlinder die z'n naam ook daadwerkelijk waarmaakt. Hij begint te vliegen bij het vallen van de avond. Soms verstoor je nachtvlinders door er langs te lopen. Zo ging dat ook met deze vlinder, hij vloog op en ging een eindje verderop in de klimop zitten. Snel de camera gepakt en hem gekiekt. Als de vlinder neerstrijkt rolt hij het binnenrandje van de vleugel wat omhoog, dat geeft hem een wat merkwaardig uiterlijk.

Behalve hetgeen ik in de "wilde natuur" zie, plaats ik hier ook regelmatig foto's van planten die heel aantrekkelijk zijn voor de tuin. Dit is Cosmea Xantos, een eenjarige met zachtgele bloemen. Ik zaaide hem voor het eerst en ben er heel blij mee. Onder ons nieuw aangelegde terras huizen heel kleine zwarte miertjes, wat ik niet leuk vind maar aan gif begin ik niet. Waarom zouden die nu in de bloemen kruipen, dacht ik.

Dit was de reden: wat lager op de bloemsteel zat een groepje luizen en daar waren de miertjes op uit. Zij tikken met hun sprieten op de luizen die als reactie daarop een zoete vloeistof afscheiden en dat vinden de mieren heerlijk. Als je dus wat verder kijkt dan met een korte blik zie je weer een klein stukje kringloop in de natuur en dat is juist zo leuk.

Toen het vorige week in de namiddag geregend had, moest ik nog even ergens heen en deed dat te voet. Ik was verbaasd en lichtelijk ontsteld over de hoeveelheid naaktslakken die over de stoepen kropen. Ze kwamen uit de aangrenzende tuinen waar ze (net als bij ons) een ravage aanrichten in het plantenbestand. In de eigen tuin zag ik zo'n akelig beest die bezig was een huisjesslak te verorberen. Dat die slakken dus zich alleen maar vergrijpen aan het groen, klopt dus niet, zo bewijst dit tafereel. De enorme hoeveelheid naaktslakken die de laatste jaren de tuinen teisteren is een ramp voor de tuinliefhebber. Hoe zou dat toch zo komen? Ook al door klimaatverandering?

28 juni 2022

De langdurige droogteperioden van de laatste jaren blijken nadelig te zijn voor de salamanders. En dan wel voor alle soorten, inclusief de Kleine watersalamander (Lissotriton vulgaris). In deze omstandigheden gaan ze in droogterust, vergelijkbaar met winterslaap. Dat komt hun conditie niet ten goede en bij onderzoek in België bleek dat gevolgde populaties van de Heikikkers dit vaak niet overleefden. Ook had de situatie als gevolg dat de mannetjes een laag aantal eicellen produceerden of helemaal niet aan de paring in het voorjaar deelnamen. Hetzelfde geldt voor andere salamandersoorten en ook voor kikkers.

Volwassen watersalamanders zijn het meest te zien van maart tot en met juni. De larven komen tussen begin april en eind juni uit en groeien in 6 tot 10 weken uit tot juvenielen. Ze zijn dan 4 cm lang; pas na 2 jaar zijn ze volwassen. Als wat aan de late kant nog eitjes worden afgezet kunnen de larven zich pas na de winter goed ontwikkelen.

Elk jaar zie ik de salamanders in onze vijver. Dit jaar zag ik er twee; éèn werd helaas onder de voet gelopen bij tuinwerkzaamheden, en ik zag er een in de vijver. De laatste is echter verdwenen, wat ik merkwaardig vind. Dit jaar was er ook geen kikkerdril, ondanks dat er een paar roepende mannetjes waren. Dit soort dingen geeft mij een onbehaaglijk gevoel, want wat is er aan de hand! Wat doet zo'n juveniel salamandertje op het tuinpad bijvoorbeeld. Ik vond het gisteravond op het tuinpad. Onder alle salamanders heerst al jaren een zeer besmettelijke schimmelziekte maar of die ook in tuinvijvers is vastgesteld weet ik niet.

Nog even terugkomend op de foto's van de Gewone schorpioenvlieg die ik op 27 juni plaatste. Daaruit bleek geen verschil tussen de "uiteinden" van man en vrouw. Hierbij alsnog een foto van de tang die een mannetje op het achterlijf draagt.

26 juni 2022

Omdat ze momenteel veel te zien zijn, wat aandacht voor een bijzonder insect. De Gewone schorpioenvlieg (Panorpa communis) moet je kennen om te weten dat hij bij lange na niet zo gevaarlijk is als hij er uitziet. Vooral de man met zijn indrukwekkende tangvormige grijporgaan maakt indruk. Dat gebruikt hij uitsluitend bij de paring, hij houdt er de vrouw mee vast. Voor de dreigend uitziende snuit hoef je ook al geen vrees te hebben, hij kan er niet mee steken. De paring is een bijzonder gebeuren. Man Schorpioenvlieg biedt de vrouw een dood insect aan. Tevens laat hij een bruine druppel vocht uit zijn bek vallen. Die schijnt een zoete smaak te hebben en het vrouwtje vindt dat lekker.

Als vrouw Schorpioenvlieg niet ingaat op de verleidingspogingen van de man, die dat probeert met opgewonden vleugelgewapper, bedenkt hij een andere truc. Uit zijn bek laat hij een kleverige eiwitachtige substantie vallen die hij met zijn bek verbouwt tot een rechtopstaand tonnetje dat hij vast plakt op het blad. Het vrouwtje begint daar meteen van te eten. Ondertussen maakt de man vliegensvlug nòg een paar van die cilindertjes en terwijl zij er zich daaraan tegoed doet, volbrengt manlief de paring. Vrouw Schorpioenvlieg heeft aan haar achterlijf een veel kleinere orgaan. In ons land komen 5 soorten schorpioenvliegen voor.

Alsof dit alles nog niet genoeg is, heeft het insect nòg een wonder in petto: hij kan ongemerkt een prooi uit een spinnenweb halen. De spin heeft er niets van in de gaten. Hoe dat kan is nog niet helemaal duidelijk, maar het is een wonderlijke prestatie omdat doorgaans een spin de kleinste beweging van het web in de gaten heeft.

22 juni 2022

Het lijkt wel of mijn zaaisels zich opeens herinneren dat het nu toch zomer is en ze de achterstand moeten inhalen. De Ipomea Morning Glory groeit als een tierelier en elke morgen verschijnen er nieuwe bloemen en hebben die van de dag ervoor de winkel weer gesloten. Ze zijn zo prachtig dat ik er elke keer weer even naar moet kijken!

Minder te spreken ben ik over mensen die 's nachts hun kat buiten laten lopen. Al driemaal vond ik 's ochtends een gesloopte kikker in de tuin. Kop en lijf eraf, om de achterpoten te laten liggen. Ik kan zoiets niet uitstaan!

Terwijl ik op de tuinbank een glaasje fris zat te drinken zag ik tot mijn verbazing hoe een naaktslak van de tuintafel kroop en zich aan een draad omlaag niet zakken. Toen ik de draad beet pakte om op een beter plekje het tafereel te fotograferen, liet de slak zich pardoes op de grond vallen. Nooit geweten dat slakken een draad kunnen spinnen!

Het lijkt me dat geen tuin- of natuurliefhebber het kan zijn ontgaan dat er ontzettend veel poppen van lieveheersbeestjes op planten te zien zijn van het Aziatische lieveheersbeestje. Qua kleur kunnen ze veel van elkaar verschillen maar het zijn allemaal Aziaten. Sommige wekken de indruk dat ze nog steeds niet zijn uitgekomen maar als je goed kijkt, blijkt dat toch het geval te zijn. Andere maken meteen duidelijk dat dit proces al voorbij is en dat de bewoner van zijn omhulsel zich in bochten moest wringen om naar buiten te komen. Zoals deze die er voor op z'n kop moest staan.

21 juni 2022

Welkom in de zomer! Wat een merkwaardige seizoenen tot nu toe. Spannend te zien hoe de natuur daarop reageert. Ik volg het ook met belangstelling in de eigen tuin. Nog nooit eerder waren er van een plant zoveel bloemen als in het Zeeuws knoopje. Nooit eerder was mijn roze Thalictrum zo laat boven de grond: pas drie weken geleden verscheen die. En geen enkel jaar kwamen de tomatenplanten op mijn volkstuin zo ongekend moeizaam tot groei en wilden veel van mijn andere zaailingen maar niet groeien. En de Kogeldistel stond nooit op dit tijdstip in het jaar met verschrompelend blad.... Je kunt nu goed zien welke planten goed en welke slecht reageren op het veranderende klimaat met de grote tussenpozen tussen droge en natte perioden.