Natuurdagboek

Denk je onjuistheden in deze dagboeknotities tegen te komen, meldt dit dan even via mijn mailadres: tineke [at] natuurfragmenten [dot] nl.
Bij voorbaat dank!

Zomer 2022

1 juli 2022

Mam, waarom trek je toch niet dat onkruid weg tussen de stenen, merkte mijn dochter op. Ze had het over de toen nog niet bloeiende planten van het Mottenkruid (Verbascum blattaria). De zaden kwamen er terecht doordat ze zich hadden uitgezaaid vanuit de border. Mottenkruid bloeit zo mooi dat ik er niet over pieker ze weg te halen, ook al vestigen ze zich op een onhandige plek. Ze hebben een fijne manier van bloeien, telkens een paar en beginnend onderaan de stengel. De bloemen zijn na een dag verflenst maar dan staan er alweer een stel nieuwe te pronken. Het grappige was dat er dit keer zowel gele als witte planten verschenen.

Gisteren schreef ik over Cosmea Xanthos. Hierbij nog even de bloem in volle glorie. In een kleine pot blijven de bloemen aan de kleine kant. Geef je ze meer ruimte dan worden ze dubbel zo groot. Mooie soort voor in de tuin.

Ik fotografeerde een heel klein vliegje met een indrukwekkende naam: Lauxaniidae indet. Vliegen hebben samengestelde ogen. Dat wil zeggen een oog kan bestaan uit wel een paar duizenden heel kleine oogjes. Daardoor heeft een vlieg een gezichtsveld van 360 graden waardoor hij een object veel sneller kan waarnemen dan een mensenoog.

30 juni 2022

De gele agaatspanner (Gandaritis pyraliata) is een nachtvlinder die z'n naam ook daadwerkelijk waarmaakt. Hij begint te vliegen bij het vallen van de avond. Soms verstoor je nachtvlinders door er langs te lopen. Zo ging dat ook met deze vlinder, hij vloog op en ging een eindje verderop in de klimop zitten. Snel de camera gepakt en hem gekiekt. Als de vlinder neerstrijkt rolt hij het binnenrandje van de vleugel wat omhoog, dat geeft hem een wat merkwaardig uiterlijk.

Behalve hetgeen ik in de "wilde natuur" zie, plaats ik hier ook regelmatig foto's van planten die heel aantrekkelijk zijn voor de tuin. Dit is Cosmea Xantos, een eenjarige met zachtgele bloemen. Ik zaaide hem voor het eerst en ben er heel blij mee. Onder ons nieuw aangelegde terras huizen heel kleine zwarte miertjes, wat ik niet leuk vind maar aan gif begin ik niet. Waarom zouden die nu in de bloemen kruipen, dacht ik.

Dit was de reden: wat lager op de bloemsteel zat een groepje luizen en daar waren de miertjes op uit. Zij tikken met hun sprieten op de luizen die als reactie daarop een zoete vloeistof afscheiden en dat vinden de mieren heerlijk. Als je dus wat verder kijkt dan met een korte blik zie je weer een klein stukje kringloop in de natuur en dat is juist zo leuk.

Toen het vorige week in de namiddag geregend had, moest ik nog even ergens heen en deed dat te voet. Ik was verbaasd en lichtelijk ontsteld over de hoeveelheid naaktslakken die over de stoepen kropen. Ze kwamen uit de aangrenzende tuinen waar ze (net als bij ons) een ravage aanrichten in het plantenbestand. In de eigen tuin zag ik zo'n akelig beest die bezig was een huisjesslak te verorberen. Dat die slakken dus zich alleen maar vergrijpen aan het groen, klopt dus niet, zo bewijst dit tafereel. De enorme hoeveelheid naaktslakken die de laatste jaren de tuinen teisteren is een ramp voor de tuinliefhebber. Hoe zou dat toch zo komen? Ook al door klimaatverandering?

28 juni 2022

De langdurige droogteperioden van de laatste jaren blijken nadelig te zijn voor de salamanders. En dan wel voor alle soorten, inclusief de Kleine watersalamander (Lissotriton vulgaris). In deze omstandigheden gaan ze in droogterust, vergelijkbaar met winterslaap. Dat komt hun conditie niet ten goede en bij onderzoek in België bleek dat gevolgde populaties van de Heikikkers dit vaak niet overleefden. Ook had de situatie als gevolg dat de mannetjes een laag aantal eicellen produceerden of helemaal niet aan de paring in het voorjaar deelnamen. Hetzelfde geldt voor andere salamandersoorten en ook voor kikkers.

Volwassen watersalamanders zijn het meest te zien van maart tot en met juni. De larven komen tussen begin april en eind juni uit en groeien in 6 tot 10 weken uit tot juvenielen. Ze zijn dan 4 cm lang; pas na 2 jaar zijn ze volwassen. Als wat aan de late kant nog eitjes worden afgezet kunnen de larven zich pas na de winter goed ontwikkelen.

Elk jaar zie ik de salamanders in onze vijver. Dit jaar zag ik er twee; éèn werd helaas onder de voet gelopen bij tuinwerkzaamheden, en ik zag er een in de vijver. De laatste is echter verdwenen, wat ik merkwaardig vind. Dit jaar was er ook geen kikkerdril, ondanks dat er een paar roepende mannetjes waren. Dit soort dingen geeft mij een onbehaaglijk gevoel, want wat is er aan de hand! Wat doet zo'n juveniel salamandertje op het tuinpad bijvoorbeeld. Ik vond het gisteravond op het tuinpad. Onder alle salamanders heerst al jaren een zeer besmettelijke schimmelziekte maar of die ook in tuinvijvers is vastgesteld weet ik niet.

Nog even terugkomend op de foto's van de Gewone schorpioenvlieg die ik op 27 juni plaatste. Daaruit bleek geen verschil tussen de "uiteinden" van man en vrouw. Hierbij alsnog een foto van de tang die een mannetje op het achterlijf draagt.

26 juni 2022

Omdat ze momenteel veel te zien zijn, wat aandacht voor een bijzonder insect. De Gewone schorpioenvlieg (Panorpa communis) moet je kennen om te weten dat hij bij lange na niet zo gevaarlijk is als hij er uitziet. Vooral de man met zijn indrukwekkende tangvormige grijporgaan maakt indruk. Dat gebruikt hij uitsluitend bij de paring, hij houdt er de vrouw mee vast. Voor de dreigend uitziende snuit hoef je ook al geen vrees te hebben, hij kan er niet mee steken. De paring is een bijzonder gebeuren. Man Schorpioenvlieg biedt de vrouw een dood insect aan. Tevens laat hij een bruine druppel vocht uit zijn bek vallen. Die schijnt een zoete smaak te hebben en het vrouwtje vindt dat lekker.

Als vrouw Schorpioenvlieg niet ingaat op de verleidingspogingen van de man, die dat probeert met opgewonden vleugelgewapper, bedenkt hij een andere truc. Uit zijn bek laat hij een kleverige eiwitachtige substantie vallen die hij met zijn bek verbouwt tot een rechtopstaand tonnetje dat hij vast plakt op het blad. Het vrouwtje begint daar meteen van te eten. Ondertussen maakt de man vliegensvlug nòg een paar van die cilindertjes en terwijl zij er zich daaraan tegoed doet, volbrengt manlief de paring. Vrouw Schorpioenvlieg heeft aan haar achterlijf een veel kleinere orgaan. In ons land komen 5 soorten schorpioenvliegen voor.

Alsof dit alles nog niet genoeg is, heeft het insect nòg een wonder in petto: hij kan ongemerkt een prooi uit een spinnenweb halen. De spin heeft er niets van in de gaten. Hoe dat kan is nog niet helemaal duidelijk, maar het is een wonderlijke prestatie omdat doorgaans een spin de kleinste beweging van het web in de gaten heeft.

22 juni 2022

Het lijkt wel of mijn zaaisels zich opeens herinneren dat het nu toch zomer is en ze de achterstand moeten inhalen. De Ipomea Morning Glory groeit als een tierelier en elke morgen verschijnen er nieuwe bloemen en hebben die van de dag ervoor de winkel weer gesloten. Ze zijn zo prachtig dat ik er elke keer weer even naar moet kijken!

Minder te spreken ben ik over mensen die 's nachts hun kat buiten laten lopen. Al driemaal vond ik 's ochtends een gesloopte kikker in de tuin. Kop en lijf eraf, om de achterpoten te laten liggen. Ik kan zoiets niet uitstaan!

Terwijl ik op de tuinbank een glaasje fris zat te drinken zag ik tot mijn verbazing hoe een naaktslak van de tuintafel kroop en zich aan een draad omlaag niet zakken. Toen ik de draad beet pakte om op een beter plekje het tafereel te fotograferen, liet de slak zich pardoes op de grond vallen. Nooit geweten dat slakken een draad kunnen spinnen!

Het lijkt me dat geen tuin- of natuurliefhebber het kan zijn ontgaan dat er ontzettend veel poppen van lieveheersbeestjes op planten te zien zijn van het Aziatische lieveheersbeestje. Qua kleur kunnen ze veel van elkaar verschillen maar het zijn allemaal Aziaten. Sommige wekken de indruk dat ze nog steeds niet zijn uitgekomen maar als je goed kijkt, blijkt dat toch het geval te zijn. Andere maken meteen duidelijk dat dit proces al voorbij is en dat de bewoner van zijn omhulsel zich in bochten moest wringen om naar buiten te komen. Zoals deze die er voor op z'n kop moest staan.

21 juni 2022

Welkom in de zomer! Wat een merkwaardige seizoenen tot nu toe. Spannend te zien hoe de natuur daarop reageert. Ik volg het ook met belangstelling in de eigen tuin. Nog nooit eerder waren er van een plant zoveel bloemen als in het Zeeuws knoopje. Nooit eerder was mijn roze Thalictrum zo laat boven de grond: pas drie weken geleden verscheen die. En geen enkel jaar kwamen de tomatenplanten op mijn volkstuin zo ongekend moeizaam tot groei en wilden veel van mijn andere zaailingen maar niet groeien. En de Kogeldistel stond nooit op dit tijdstip in het jaar met verschrompelend blad.... Je kunt nu goed zien welke planten goed en welke slecht reageren op het veranderende klimaat met de grote tussenpozen tussen droge en natte perioden.