Lente 2025

Lente 2025

19 april 2025

Morgen is het Pasen, sinds ik mij kan herinneren gepaard gaand met chocolade en echte eieren. Waarom we er vroeger zoveel van mochten eten als we wilden, was me altijd een raadsel. Maar tijden veranderen en het bizarre feit doet zich nu voor dat we moeten kiezen voor de meest dieronvriendelijke verkregen eieren en die van onze hobbykippen moeten versmaden. Door menselijk toedoen zijn de dooiers van hobbykippen namelijk vergeven van pfas, de “forever chemichal” die inmiddels via de bodem in ieders bloed zit, zelfs in ongeboren baby’s.

Niet alleen in eieren maar ook in groenten die in volkstuinen worden gekweekt zit volop pfas, wat een verzameling is van vele stoffen die onder meer gebruikt worden om kleding vet- en waterafstotend te maken. Zo las ik ook dat door het drinken van water je al 20% van de gehele dagelijkse hoeveelheid pfas binnenkrijgt; het spul zit bijna overal in. Het is bijna niet te geloven dat er steeds meer 100-jarigen zijn terwijl we aan de lopende band vergiftigd worden.

Bij de supermarkt stond ik aarzelend te kijken bij bakken rode, verlokkende aardbeien. Dat zag een dame die naast me stond. Ze zien er heerlijk uit, zei ze. Waarop ik antwoordde dat ze samen met de krop sla de meest door pesticiden vervuilde producten waren. Je kunt ze toch onder de kraan afspoelen, opperde de dame. Toen ik zei dat dat niet mogelijk was doordat het gif in de hele vrucht zat, zei ze: ach, een mens moet toch ergens aan doodgaan… Ik bezweek en heb ze gekocht; ze waren hard en smaakten naar niks. Voortaan maar weer gewoon wachten tot mijn eigen zoete en sappige, niet doorgekweekte aardbeien, rijp zijn geworden. Die heten niet voor niets “zomerkoninkjes”.

14 april 2025

Ik snap niet hoe het kan dat het hele gazon hier dit voorjaar boordevol pinksterbloemen staat. Vorig jaar stond er één plantje bij de vijver en dat heb ik meteen na de bloei weggehaald om te voorkomen dat het zich zou uitzaaien. Wilde planten grijpen meestal je hele hand als je ze een enkele vinger toesteekt, net zoal dat vermaledijde Speenkruid dat tot een plaag wordt als je het eenmaal in de tuin hebt. Pinksterbloem en Oranjetip horen bij elkaar want de vlinder heeft eerstgenoemde als waardplant. Maar hoewel de Oranjetip hier volop rondvliegt, zag ik hem nog niet éénmaal op de bloemen. Ik zat er speciaal op te wachten omdat ik de vlinder en de bloem samen wilde fotograferen.

Wie wel op de Pinksterbloem vloog was een Klein geaderd witje (Pieris napi). Dat vloog zo snel van bloem naar bloem dat het tekens uit het beeld van mijn camera verdween. Uiteindelijk kon ik het toch kieken. De vlinder heeft eveneens de Pinksterbloem als waardplant. Beide vlindersoorten verschijnen tegelijkertijd in het voorjaar.

Een ander insect, waarvan ik eerst dacht dat het een gewone vlieg was, bleek een Woeste sluipvlieg (Tachina fera). De naam doet het ergste vermoeden maar het is een gevaarloos en mooi getekende vlieg die het meeste haar van alle (300 soorten) sluipvliegen op het lijf heeft. En dat slaat dan weer op “woest”.

13 april 2025

Op het terras staat een opengewerkte metalen tuintafel en over de buitenste rand loopt een aantal heel kleine mieren rondjes. Heen en weer, het lijkt een doelloze actie. De late zon stuurt haar stralen naar de tafel en zo kan ik de voelsprieten en de poten van de miertjes uitstekend waarnemen. Ongelooflijk hoe razend snel die pootjes bewegen. Opeens zie ik vol verbazing hoe een van de mieren zich langs een voor mij onzichtbaar draadje omlaag laat zakken en na een centimeter of 20 weer omhoog kruipen. Ik kijk en kijk maar kan geen draadje ontwaren. Dit kan niet waar zijn, een mier die een draadje spint, dat is onmogelijk. Dat draadje moet er gewoon al zijn al kan ik het niet zien. Mieren blijken soms ook over de draden van een spinnenweb te lopen. Wat een mens al niet bezig kan houden.

De Gewone wolzwever (Bombylius major) . Het blijkt dat die vooral in de onderste helft van het land algemeen voorkomt. Het is een vlieg die verwant is aan de zweefvliegen. Een van de eigenschappen die ze daarmee delen is dat ze stil kunnen hangen in de lucht. Je kunt dat heel goed waarnemen. De lange tong van het insect staat altijd paraat om nectar uit bloemen te peuren. Vooral bloemen met een lange bloemkroon worden bezocht, zoals de sleutelbloem. Zoals een helikopter of een kolibrie steekt de vlieg zijn zuigsnuit in de boem.

Tot en met vandaag kun je honingbijen tellen en doorgeven. Daar deze soort is nog niet eerder in kaart gebracht omdat hij vaak niet gezien wordt als wilde, maar gehouden soort, alhoewel die van oorsprong wel degelijk een wilde soort is. Al in de oudheid werden deze bijen door mensen gehouden vanwege de honing. Tegenwoordig gaat het niet goed met de honingbijen. Eerst vanwege de Varoamijt, momenteel door pesticiden die de bijen via het stuifmeel meebrengen naar de kasten. Meedoen: https://bijentelling.waarneming.nl/invoer/90/ .

7 april 2025

Het is maar goed dat de paardenbloemen met hun vrolijke gele kleur er zijn want die bieden aan veel insecten waaronder vlinders voedsel. Vanmorgen zag ik dit Landkaartje (Araschnia levana) in de tuin. Het is de voorjaarsvorm die duidelijk kleiner is dan de zomervorm: 16-18 mm tegen 17-21 mm. De zomerse uitvoering van de vlinder heeft donkerbruin als hoofdkleur. De waardplant waar de eitjes op worden afgezet is de Grote brandnetel (Urtica dioica).

Gisteren schreef ik over de hommel die een nestje gemaakt had in een nestkast. Nadat ik het na verwijdering weer teruggelegd had, wilde ik het later op de dag toch liever in een ander, oud kastje leggen dat ik nog had. Ik deponeerde het mospakketje even in een lege bloempot om de boel te regelen. Doordat ik bezoek kreeg, vergat ik het en vanmorgen bleek de hommel er nog steeds in te zitten maar opeens vloog hij eruit en dacht ik dat dit het einde verhaal zou zijn voor het broed. Maar een minuut of wat later kwam de hommel terug en kroop weer in het mos. Ongelooflijk dat het insect het feilloos kon lokaliseren. Snel dus maar de oude nestkast opgehangen en het hommelnestje er in gelegd. Komt goed! De hommel legt haar eitjes en voorziet die van een laagje was. Geloof het of niet, ze gaat erop zitten broeden. Af en toe vliegt ze naar buiten om voedsel te zoeken. Zo leuk dat ik dit zag.

Het spel met bloemen en tegenlicht is altijd mooi. De geraniums die nog even binnen moeten wachten tot ze naar buiten mogen vinden de zon wel lekker en de eerste bloem verscheen alvast. Daarvan moest ik natuurlijk dit plaatje even schieten.

6 april 2025

Genietend van de zon zit ik buiten mijn krant te lezen en hoor opeens een Tuinfluiter zingen. Zien kan ik hem niet want hij zit verscholen in een grote Taxus. Zijn zang klinkt een beetje als een Merel die enorme haast heeft om zijn lied te zingen. Het blijft aan een stuk doorgaan en ik geniet er mateloos van want deze vogel hoorde ik nog niet vaak in mijn domeintje. Het kabbelt maar voort, een wirwar van geluidjes waar geen structuur in zit. Zo heerlijk dat het lenteseizoen weer is aangebroken! Deze vogel heb ik helaas nog nooit kunnen fotograferen maar horen is al genieten en een Mus is ook leuk!

Ik lees een verslag van Omroep Gelderland over de ellendige bosbrand op de heide bij Ede. 130 ha in vlammen opgegaan door slordigheid tijdens oefeningen van Defensie. Het wild heeft wel kunnen vluchten maar wat is er niet omgekomen! Slangen en hagedissen, vlinders en sprinkhanen, vogels en nesten van grondbroeders. Op het terrein leeft ook een Oehoe wiens eieren verbrand zijn. Dit jaar is het al de 46ste natuurbrand en boven mij cirkelt een vliegtuigje dat speurt naar mogelijk nieuwe branden op de Veluwe. En deze week wordt er nog steeds geen regen verwacht. Foto: televisiebeeld.

Er hangt een nestkast in de Gelderse roos die al langere tijd niet werd gebruikt door kool- of pimpelmees. Ik besluit hem op een ander plekje te hangen en kijk even hoe het er van binnen uitziet. Ik zie dat er toch een keer een mees in gebroed heeft, in het verdroogde mos van het nestje zitten nog restjes eischaal. Ik haal het eruit en schrik me een hoedje: er klinkt een onheilspellend gebrom uit het mos. Een hommelkoningin heeft het uitgekozen om haar nest te maken. Ik pak de pluk mos op en onder luid gemopper en gedreig van de hommel leg ik het weer terug en hang de kast weer op. Dat geluid produceert een hommel door de vleugels heel snel te laten trillen.

4 april 2025

Ha, daar is ook het Oranjetipje (Anthocharis cardamines). Ik zag het fladderen maar als ik niet had kunnen volgen waar het ging zitten, had ik het niet kunnen fotograferen. De vlinder vliegt vanaf april tot juni in één generatie. De eitjes worden gelegd op Pinksterbloem, Judaspenning, Look-zonder-Look en die hebben we allemaal wel in de tuin. Alleen bloeien ze nog niet bij mij, de Pinksterblommen staan wel op uitkomen. Gelukkig zijn er nog volop andere kruisbloemigen als Raapzaad en Bittere kers die in het wild groeien.

De Zwartkop (Sylvia atricapilla) hoor ik de hele dag om me heen zingen. Zijn liedje klinkt luid en duidelijk. De hele tijd probeer ik hem te kieken maar het wil maar niet lukken. In de berkenboom die opeens begint uit te lopen, kon ik slechts dit slechte fotootje maken. De zang van de Zwartkop wordt nogal eens vergeleken met die van de Merel maar daar kan ik me absoluut niet in vinden. Het verschil is veel te groot. Het is een uitzonderlijke week, met vandaag zelfs 22 graden. De natuur staat weer eens op zijn kop.

3 april 2025

Vorig jaar heb ik nauwelijks het Boomblauwtje (Selastrina argiolus) zien vliegen. Vandaag zag ik de eerste in de tuin, hopelijk volgen er meer van deze innemende blauwe dagvlindertjes.

Deze koningin Gewone wesp (Vespula vulgaris) is nog maar kort wakker uit haar winterslaap en moet een nest gaan bouwen om uiteindelijk een heel volk te krijgen. Maar in de eerste raten van haar nest legt ze eitjes die ze de hele winter al in haar lijfje had. Uit de eitjes komen de larven die tot werksters uit zullen uitgroeien. Zij nemen de taken van de koningin over en bemoeien zich alleen nog met het verder bouwen van het nest en de verzorging van de nieuwe larven, waaronder de darren. De koningin doet vervolgens niets dan paren met de mannelijke wespen/darren. De koningin is aanzienlijk groter dan de overige wespen die ook wel limonadewesp worden genoemd.

Een stenen muurtje in de tuin lokt altijd insecten. Vlinders, spinnen enzovoort, warmen zich er graag op omdat steen snel warmte opneemt en vasthoudt. Hier zit een Wolfspin (Pardosa spec) op een klein muurtje dat ik om een plantenborder bouwde.

In de Krentenboom of in de Meidoorn is door het nieuwe blad al niet meer te zien welke vogels er in zitten. De berk daarentegen is nog helemaal kaal en daar zat een Tjiftjaf zachtjes te roepen. Haar liedje is aflopend van toon en heel bescheiden maar haar contactroep is een ééntonig geluidje. Als je het eenmaal gehoord hebt, vergeet je het niet meer.

1 april 2025

In een gekregen mooie mand met narcissen vond ik tussen de bollen een viertal schalen van kievitseitjes. Ze waren opengeprikt en leeggezogen. Ik weet niet waar de mand gekocht was want zoiets vraag je niet aan de vriendelijke schenker. Maar wel vroeg ik me meteen af hoeveel van dergelijke manden op de markt waren gebracht en wat nog belangrijker was: hoe komen mensen aan zoveel kievitseitjes! Kieviten worden niet gefokt dus werden de eitjes uit de nesten geroofd? Een naar idee waar ik niks mee kan en dat zit me dwars. Misschien moet ik het toch maar gaan uitzoeken.

Onze Krentenboom heeft de eerste bloempjes geopend. Niks klimaatverandering, droogte of te nat, hij begint zonder uitzondering te bloeien op de grens van maart en april.

De knolletjes van de Anemoon, die ik vergeten was en terugvond in de garage, gingen pas in januari de grond in en ik verwachtte er niet veel van. Maar zie, ze bloeien als nooit tevoren. De eerste vergeet-mij-nietjes zijn nu ook in bloei gekomen. Het is allemaal geel en blauw wat de klok slaat in het voorjaar. Nu nog is er bijna dagelijks een “eersteling” te ontdekken maar binnenkort barst alles los en is het niet meer bij te houden.Maar nu eerst regen!! De maand Maart heeft met een minimale neerslag van slechts 5 mm een nieuw record gevestigd.

Het is zorgelijk droog, het grondwater zakt alweer, de boeren moeten hun land besproeien en als er al regen viel in de afgelopen week, dan was het niet waar ik woon. Dus heb ik mijn plantenborders toch maar weer even water gegeven want bij veel planten is nog geen teken van leven te bespeuren. Meteen kwam er een Dagpauwoog op de natte grond af om te drinken. Een vlinder kan niet als een vogel water drinken uit een bak. Toch kun je ze helpen in perioden van langdurige droogte: vul een schaal of lage bak met water en vul die dan tot aan de rand met geel zand. Om dat te voorzien van de zouten en aminozuren die de vlinders zoeken, doe je er een schep aarde, gecomposteerde mest of een klein snufje zout bij en meng dit met het zand. Zorg dat het geheel vochtig blijft. Je kunt natuurlijk ook een plekje in je tuin regelmatig besproeien, zodat het nat blijft. Maar dat is meer werk.

30 maart 2025

De klok is weer vooruit gedraaid naar zomertijd en niet voor iedereen is dat een pretje. De een heeft er geen last van de ander heeft er minstens een week voor nodig om weer in het gareel van de nieuwe tijd te lopen. Ik sprak erover met mijn kleinzoon die vertelde dat hij er niets van merkte en dat hij ook nooit het intuïtieve gevoel had voor tijd. Dat vond ik vreemd want ik voel in de loop van de middag tot op hoogstens 10 minuten foutmarge hoe laat het is zonder op de klok te kijken. De biologische klok wordt samengesteld op basis van je leeftijd, geslacht en leefstijl maar is ook deels aangeboren. Mijn kleinzoon leidt een onregelmatig leven, dat zal het verschil zijn. Planten, dieren, alles op aarde heeft een 24-uurs tijdsmechanisme. We worden vanbinnen aangestuurd door een heleboel ‘klokjes’, die er voor zorgen dat alles in ons lijf op het juiste moment gebeurt. Precies als bij bloemen die als vanzelf open en dichtgaan aan het begin en einde van de dag. Wonderlijk toch hoe alle leven op deze wijze aangestuurd wordt.

Rondom het bijenhotel is het een drukte van belang. Meerdere Gehoornde metselbijen (Osmia cornuta) vliegen er rond en verjagen elkaar. De mannetjes uit het bijenhotel kropen al wat eerder uit de holle bamboestengels en wachten nu vol ongeduld op het uitvliegen van vrouwtjes waarmee ze willen paren. Deze metselbijtjes leven maar 3 tot 6 weken. De vrouwtjes hebben geen korfjes aan hun achterpoten maar lange buikharen waarin het stuifmeel in verzameld wordt. Alleen zij hebben twee geborgen hoorntjes op hun kop, vandaar hun naam. Meteen na het uitkomen beginnen ze al met het verzamelen van stuifmeel voor het maken van meerdere broedcellen waarin ze telkens één eitje leggen.

De Bosanemoon (Anemone nemorosa) bloeit sinds twee dagen in de tuin. Precies op tijd voor de metselbijtjes die er een goede voedselbron in vinden. Ik heb ongeveer een halve eeuw geleden eens een polletje uitgestoken op een landgoed waar het wit zag van de witte bloempjes. Ze doen het uitstekend in onze schaduwtuin en ik heb geen spijt van mijn "diefstal". Ondanks hun naam groeien ze niet alleen in bossen maar ook in de bermen van het agrarisch en ander graslandgebied. De mierenbroodjes aan de zaden worden verspreid door mieren maar het sterkst vermeerdert de Bosanemoon zich door wortelstokjes die zich telkens vermeerderen.

27 maart 2025

Nog altijd zijn er weinig insecten, het weer schommelt op en neer, de nachten zijn koud, (de afgelopen week zelfs nog onder of nauwelijks boven 0 graden) en overdag warmt het weer op. Bij koude temperaturen vertragen bij insecten de stofwisselingsprocessen wat hun activiteit en voortplanting verhindert. In hoeverre een insect daartegen kan, verschilt van soort tot soort. Hommels en solitaire bijen zijn er wel op plekken waar bloeiende planten zijn maar nog steeds loopt de natuur drie weken achter op wat normaal is en in de eigen tuin merk ik dat de plantengroei slecht op gang komt. Met uitzondering van bolgewassen en primula’s. Het is wel te hopen dat er snel wat regen gaat vallen want de gortdroge maart heeft de laag aarde waarin de kruidachtige en tuinplanten groeien aardig uitgedroogd.

In het bos had ik een aardige en onderhoudende ontmoeting met een manspersoon die met engelengeduld stond te wachten tot er zich een zwijnenfamilie zou melden. Hij had gehoord dat hier een zeug met biggen liep. Hij wist veel van de natuur en had er ook een warm hart voor. In zijn rugzak had hij een zakje mineralen meststof waarvan hij hier en daar wat uitstrooide ten bate van de mezen wiens eitjes bij kalkgebrek al braken tijdens het broeden. Ik vond het aandoenlijk!

21 maart 2025

De schaatsenrijder (Gerris lacustris) is ook weer present. Met kleine schokjes beweegt hij zich over het water, onderwijl kleine insecten die net onder het wateroppervlak pakkend, net als andere insectjes die in het water vallen. De schaatsenrijder kan over het water lopen omdat aan de onderkant van de pootjes heel kleine haartjes zitten die ook nog voorzien zijn van nog kleinere groefjes. Daartussen ontstaan minuscule luchtbelletjes die maken dat hij niet door het water zakt.

Nog een vlinder die afkwam op de vochtig gemaakte bodem van de tuin: de Dagpauwoog. Goed is te zien dat zijn ondervleugels flink versleten zijn. Hij heeft dan ook als vlinder lang geleefd. De winter overleefd, nu gewekt door het fraaie weer. Na het leggen van de eitjes zal het vrouwtje dood gaan en later in het jaar verschijnt dan de tweede generatie.

Dat was leuk vandaag, er vloog een eerste witje door de tuin. Helaas kon ik niet vaststellen welke het was want de vlinder ging niet zitten. Wie wel even ging zitten zonnen was de Gehakkelde aulrelia. Een heel stuk kleiner dan de Dagpauwoog maar wel ook een overwinteraar. Jammer voor al die vliegende juweeltjes dat het al snel weer voorbij zal zijn met deze extreem hoge temperaturen. Vandaag zelfs weer een nieuw record voor deze datum.

Een van de favoriete planten in de tuin is voor mij de Blauwe onschuld (Omphaloides verna). De kleine bloemen zijn wonderschoon, hun kleur intens blauw. Ze kunnen met gemak wedijveren met de strak blauwe luchten die er zijn als het in de atmosfeer heel schoon is.

20 maart 2025

Het is zover, een paartje pimpelmeesjes heeft besloten hun intrek te nemen in het nestkastje in de tuin. Er werd druk geoefend en geprobeerd of het goed genoeg hing. Aanvliegroute werd goedgekeurd, en het vrouwtje ging er telkens in zitten en ging ook een paar nachtjes proef slapen. Dat doen ze allemaal.

Manlief komt af en toe even kijken maar mag niet naar binnen. Af en toe maakt vrouwlief lokkende geluidjes, alsof ze een jong pimpeltje is, en zo controleert ze of de man daarop reageert. Dat is belangrijk want hij moet straks helpen voeren.

De Vingerhelmbloem (Corydalis solida) die ik een paar dagen nog nauwelijks kon vinden, staat vandaag in bloei. De hoofdbloei valt in maart en april. De vaste plant is wel een stuk kleiner dan andere jaren maar dat komt door de droogte die nu al wekenlang duurt.

Veel planten komen maar moeizaam aan de groei en dat is ook slecht nieuws voor de insecten. Bij langdurige droogte leveren de bloemen nauwelijks of niet nectar en stuifmeel. Dit botanische tulpje is wel vijf maal kleiner dan andere jaren en is er een goed voorbeeld van. Omdat het voorlopig niet of nauwelijks zal regenen, ziet dat er zorgelijk uit voor de natuur, aldus Vincent van Vliet van de Natuurkalender.

Vlinders hebben vocht nodig en dat is in de laatste tijd nauwelijks te vinden. Dus deze Oranje berkenspanner (Archiearis parthenias) kwam meteen drinken uit de vochtige bodem in de tuin. Ik had namelijk net toch maar even handmatig de boel even voorzien van water. Dit dag actieve vlindertje uit de familie spanners houdt zich op in de kale toppen van de berkenboom en die staat in de tuin. Het vliegt al vanaf februari en is tot eind april te zien in een enkele generatie. Zodra de dag lekker opwarmt, komt de vlinder omlaag om te drinken. De eitjes worden in afgezet op het berkenhout en komen uit zodra de berkenknoppen in de lente open gaan en voeden zich met berkenkatjes.

Onder water zag ik wat bewegen, het leken kikkerpoten. Het waren Bruine kikkers. Gezeten op haar rug hield de man de vrouw vrouw stevig vast. In amplex wordt dat genoemd. Man kikker heeft speciale voorziening aan de voorpoten waarmee hij zich goed kan vasthechten. Hij wacht tot de vrouw haar eitjes afzet zodat hij ze meteen kan bevruchten. Daarna laat hij los. Kikkers wachten meestal tot het vochtig weer is en gaan dan massaal op trek naar het water. Vochtige nachten waren er niet maar de voortplanting moet wel plaatsvinden. Deze twee waren de eerste die het er op waagden. Tenminste, in mijn vijver.