Natuurdagboek

Denk je onjuistheden in deze dagboeknotities tegen te komen, meldt dit dan even via mijn mailadres: tineke [at] natuurfragmenten [dot] nl.
Bij voorbaat dank!

Herfst 2021

30 november 2021

Sommige struiken houden hun blad net even iets langer vol dan andere. Zoals de Cotoneaster die nu nog goudgeel blad heeft. Dat het blad van de boom valt komt doordat de boom een kurklaagje tussen tak en blad maakt, zodat het blad geen vocht meer krijgt. En volgend voorjaar begint alles weer opnieuw en start de kringloop voor de ontelbaarste keer. Is het geen schitterende ontwikkeling in de natuur? Geen mens kan er aan tippen!

Aan het eind van het groeiseizoen vallen ook de besjes en noten van de bomen. Behalve de bessen van de Gelderse roos, die hangen als de zon schijnt te glanzen genegeerd door de vogels maar een vrolijke aanblik voor de mensen. Vogels lusten ze niet, de bessen smaken wrang en zuur. Later in de winter, als de pestvogels vanuit het noorden komen en de vorst er overheen is gegaan worden de bessen door deze vogels wel gegeten. Of de pestvogels dit jaar verschijnen, zullen we eerst maar weer moeten afwachten.

De eitjes van de Spinselmotfamilie zijn al lang gelegd bij de knoppen van de specifieke waardbomen, bij ons in de Kardinaalsmuts. Ze liggen bijeen in een eikapseltje dat de kleur heeft van de schors zodat ze met het blote oog niet opvallen, maar als ze na de wintermaanden uitkomen en spinsels maken en het nieuwe blad opvreten zijn ze prominent aanwezig. Zonder dat we het waarnemen liggen of hangen al overal insecten in een eitje, cocon, al dan niet ondergronds en werd zo de lente al voorbereid terwijl wij de herfst nog nauwelijks te boven zijn gekomen. Onder het bladerdek is er nog steeds bodemleven waar vogels, muizen en egels hun voedsel zoeken. Wat je nu moet doen is de tuin met rust laten en zeker niet alle blad uit de borders harken. Sommigen verkiezen een opgeruimde tuin maar die is voor de toekomstige insecten en de naar voedsel zoekende vogels niet veel waard.

Onder onze berkenboom bloeiden al eerder kleine, wat bleke tuincyclaampjes. Maar dat was al weken geleden. Gisteren ontdekte ik dat er een vijftal nieuwe bloempjes verschenen zijn, het komt vast door alle vocht in de bodem want dit heb ik niet eerder op 29 november gezien.

25 november 2021

Het grotere broertje van de Kleine wintervlinder, de Grote wintervlinder (Erannis defoliaria) vliegt nog tot ongeveer december. Vlinders hebben een ontzagwekkend reukvermogen, op kilometers afstand ruiken ze al de geslachtshormonen (feromonen) die door het vrouwtje worden uitgezonden. De mannetjes moeten via die geurstoffen het vrouwtje zien te vinden dat vleugelloos is en ergens zit te wachten op een paring. Nachtvlinders eten niet, hebben niet eens monddelen, ze zijn in het stadium van volwassenheid uitsluitend bedoeld om te paren en eitjes te leggen. Is hun taak volbracht, dan gaan ze dood. De generatie die ze opvolgt, verschijnt weer in het voorjaar. De wintervlinders vliegen tot pakweg 5 graden boven 0, wordt het kouder dan is dat deze soort zelfs te gortig, hun lichaamsfuncties werken dan niet meer.

De "donkere dagen voor Kerst" moeten nog komen maar misschien gebeurt dat helemaal niet en schijnt eind december de zon wel! Verwachtingen lijken nog maar zelden uit te komen nu het klimaat zo verandert. Het grijs van de laatste week maakt velen somber en energieloos; zon is er niet en de dagen zijn kort. Dat we ons zo voelen wordt mede veroorzaakt door het slaaphormoon melatonine dat bij het tekort aan daglicht toeneemt doordat de pijnappelklier die dit hormoon aanmaakt reageert op de zon- en lichtloze omstandigheden en "denkt" dat het slaaptijd is. Terwijl de zon een lichthoeveelheid levert tot 50.000 lux krijgen we op deze dagen nauwelijks 1.000 lux via onze ogen binnen. Tegenwoordig zijn er felle lampen waarvoor je kunt gaan zitten in de hoop dat ze helpen. Ik heb nog van niemand gehoord dat hij of zij er baat bij had, wel dat het niets had uitgehaald.

Onlangs kreeg ik een foto toegestuurd door iemand die tot haar grote schrik een Bruine rat(Rattus norvegicus) had gezien op haar voertafel. Onmiddellijk heeft ze alle voer weggehaald uit angst dat er nog meer zouden volgen. Ratten in Nederland worden een groot probleem, er wordt wel eens beweerd dat er op elke inwoner wel een rat is maar feitelijk is dat nooit onderzocht. Het voeren van vogels is onbedoeld een risico ze aan te trekken. Je kunt daarom het beste zorgen dat tegen de tijd dat het donker wordt, het overgebleven vogelvoer van die dag op is of even weggehaald om het de volgende morgen pas weer aan te bieden.

In ons land leven de zwarte en de bruine rat. De eerste komt voor waar water is, de laatste leeft vooral in de grote steden en soms in je tuin. Het zijn behendige klimmers en zeer intelligente dieren, vandaar dat ze ook als huisdier gehouden worden en dan kunnen ze heel aardig gezelschap zijn. Hun slechte naam hebben ze te danken aan het feit dat ze de Ziekte van Weil kunnen overdragen. Dat is een zeldzame infectieziekte die minder dan 1 op de 2000 mensen voorkomt; je moet daarvoor wel in contact zijn geweest met een besmette rat. Voor honden is er tegenwoordig een vaccin tegen de ziekte. Bruine ratten komen wel steeds vaker voor; in sommige gemeenten is het al verboden om eenden te voeren. Jammer voor mensen voor wie dit nu juist een reden was voor een wandelingetje.

20 november 2021

Er zijn nog maar weinig insecten te zien nu het steeds kouder gaat worden. Insecten zijn koudbloedig, ze nemen de temperatuur van de omgeving aan en zonder de zon waarin ze zich kunnen opwarmen, het korten van de dagen en gebrek aan voedsel functioneren de meeste insecten niet meer. Veel insecten sterven als het winter wordt maar meestal hebben ze dan al eitjes gelegd die in het voorjaar uitkomen. Andere overwinteren als pop of in een cocon of als larve. Onderweg naar mijn volkstuin zag ik ergens nog een Teunisbloem die bloeide. Even afstappen en kijken: ja hoor er zit nog een honingbij in die voedsel vergaart.

Op mijn volkstuin zag ik nog goudsbloemen en Oost-Indische kers in bloei. Ook daarin vonden wat honingbijen stuifmeel of nectar. Zakt de dagtemperatuur lager dan 8 graden dan vormen de bijen een tros zodat ze samen genoeg warmte kunnen genereren om het broed in de kast warm te houden. In de herfst legt de koningin veel minder eitjes en hoeft de bij veel minder larven te verzorgen. Daardoor kan een "herfstbij" zo'n 6 maanden oud worden tegen een "zomerbij" maar een week of zes.

Er zijn ook insecten die ook in de winter actief blijven zolang het niet vriest. Muggen zie je vaak tot ver in de winter; het zijn vrouwtjes die al gepaard hebben maar tot het voorjaar wachten voor ze zelf met het opgeslagen sperma hun eitjes bevruchten. Afhankelijk van de soort kunnen muggen zelfs doorgaan met eitjes leggen, dat zijn de muggen die je dan nog kunnen prikken om bloed te drinken die ze daarbij nodig hebben. De dans- of vedermuggen Chironomidae (in ons land ruim 175 soorten) zijn actief in de winter en voornamelijk in de maanden januari en februari. Ze zuigen geen bloed.

Zelfs vlinders zie je in deze tijd nog, zoals de naam al aangeeft: wintervlinders. de Kleine wintervlinder (Operophtera brumata) wordt momenteel veel gezien. De mannetjes zijn op zoek naar een vrouwtje om mee te paren. De vrouwtjes zijn vleugelloos en zitten op boomstammen te wachten op de huwelijksnacht.

Rups van Agaatvlinder (Phloghophora meticulosa) is hele jaar aan te treffen. Op milde dagen is hij gewoon aan het foerageren alsof er niets aan de hand is en soms zie je dan nog een imago. Als het te koud wordt verpopt de rups zich in de bodem.

De Agaatvlinder als imago. De rups zat in een bos Chrysanten die ik kreeg van een volkstuinmaatje. Opeens zag ik allemaal zwarte uitwerpselen onder de vaas liggen, heel herkenbaar als die van een rups. Elk jaar zit er wel een in mijn geraniums die boven staan te overwinteren, en soms ook de vlinder die helaas ongezien was uitgekomen.

16 november 2021

Ik veronderstel dat alle vogelliefhebbers wel aan het voeren zijn geslagen. Het is zo leuk om te zien hoe dat voer allerlei vogels naar de tuin trekt. Laatst las ik dat er heel veel gaaien zijn in het land en misschien is het daarom dat we ze ook vaker zien in de tuin. Een paar pinda's laten ze zich niet ontgaan en met grof geweld trekken ze het netje uit elkaar totdat de pinda's op de grond vallen. Wel zes stuks nemen ze mee in hun snavel om ergens te verstoppen en al dan komen ze weer terug om er nog meer te verschalken.

Zowaar weer eens een zanglijster in de tuin. In het voorjaar schreef ik er wel eens over, hoe weinig we die nog horen de laatste jaren. Dit jaar was dat heel nadrukkelijk het geval. Slechts éénmaal in het vroeg voorjaar hoorde ik de zanglijster zingen, daar na niet meer terwijl ik altijd tegen de avond even de keukendeur open deed om te luisteren daar zijn avondlied vanuit een topje van een boom. Een nieuw rapport bevestigde wat ik al een paar jaar signaleer: het wordt steeds stiller in Europa op vogelgebied. Het aantal vogels neemt drastisch af.

Zoals ieder najaar vestig ik maar weer de aandacht op het onzalige idee pindanetjes op te hangen. En dat geldt zeker in de ze perioden wanneer het regenachtig en voortdurend vochtig is. Aan de buitenkant zie je het niet, maar als je zo'n netje goed bekijkt, worden de pinda's heel vies, kleverig en schimmelig, ik kan me niet voorstellen dat dat gezond is voor de vogels. Daarom hang ik pinda's niet in netjes op maar geef ze los, liefst nog met de vijzel fijngestampt, zodat zelfs de kleinste snaveltjes ze kunnen oppakken. Dit netje hangt er even om de gaaien wat dichterbij te lokken, wat overigens nog niet gelukt is. Maar 's nachts haal ik het naar binnen om de pinda's weer te laten drogen.

Onder een steen vond ik lege slakkeneitjes van de grote tuinslak. De slakken leven 95% van hun tijd ondergronds, ze komen alleen aan de oppervlakte om voedsel te verzamelen, plantenwortels aan te vreten en om eieren te leggen. Ze brengen twee generaties per jaar voort maar tijdens natte zomers kunnen dat er meer zijn. En dat hebben we geweten dit jaar!

De zaadpluizen in de Clematis zien er bij dit weer uit als kalende dameshoofden met een paar vochtige pieken....

13 november 2021

Een dag of wat geleden was ik nog even in het bos om te zien hoe het stond met de bladval. De bomen worden nu met de dag kaler. Het is leuk om te zien hoe de zon met dat alles speelt. Zo'n enkel gevallen blad als dit, dat nog niet helemaal verkleurd was en parmantig boven de rest uitstak, ving precies een straal zon.

Nu de zon steeds verder van ons af staat worden de schaduwen van de boomstammen steeds langer. Dat gaat zo door tot de winter begint. De lange rij beuken die in deze laan staan, loopt van Dieren (bosgebied van landgoed Hof te Dieren) tot in het landgoed Middachten. Deze Burmania allee werd vernoemd naar de Baron van Burmania die in dienst was van prins Willem IV die in Dieren een jachtslot had.

Wat zon slaagt erin om tussen de bomen door terecht te komen op een enkele tak van een beuk. Net of er een schijnwerper op staat.

Heksenkringen van de Nevelzwam (Clitocybe nebularis) vind je zowel buiten als in het bos en er zijn verschillende soorten zwammen die ze vormen. Ze ontstaan doordat vanuit een enkele spore waaruit een zwam groeit, de schimmeldraden naar alle kanten uitgroeien. Aan het einde daarvan ontstaan de zwammen, In het beukenbos zie ik ze in mijn omgeving (Oost-Veluwezoom) op veel plekken staan. Foto: een gedeelte van een kring.

Ik heb in de voorbije weken aardig wat boswandelingen gemaakt en slechts één Vliegenzwam gezien, dat is deze. Nog maar net boven de grond en al in de kiem gesmoord door de vraat van slakken.

Parelstuifzwammen (Lycoperdon perlatum) die op sommige plekken elk jaar massaal groeiden, zijn er deze herfst ook niet veel. Het zijn buikzwammen die vol sporen zitten. Ploft er een regendruppel op dan schiet er een wolkje sporen uit de opening van de rijpe zwam en zo verspreiden ze zich. Ik ben benieuwd hoe uiteindelijk deze herfst qua zwammen benoemd zal worden. Om mij heen is het allemaal zeer matig.

De echte Tonderzwam (Fomes fomentarius) kan jaren lang op een boomstam blijven zitten, ze zijn altijd met vele. Als ze aan hun eindje geraken vallen ze er af en als je ze oppakt zul je voelen dat ze heel hard zijn. In de tijd dat er nog geen lucifers waren werden deze vruchtlichamen van de houtzwam gebruikt om er vuur mee te maken. Wat van de zwam werd in een doosje gestopt - de Tondeldoos - en met behulp van een vuursteentje en een ijzeren staafje werd de tondel aangestoken.

11 november 2021

In de tuin liep een zieke Houtduif rond, hij zag er treurig uit en vliegen deed hij niet meer. Ik dacht meteen aan vogelgriep die momenteel rondwaart. Tot nu toe zijn er in ons land al een kwart miljoen kippen doodgemaakt, preventief of waar het virus heerste. De winter van 2020/21 was ook al een rampjaar. In heel de EU zijn toen meer dan 22 miljoen pluimveedieren aan het virus gestorven, of gedood vanwege ruimingen. Meteen klinkt weer de roep om kleinere stallen en minder bedrijven maar daar wordt geen gehoor aan gegeven. De duif had toch geen vogelgriep, Bij proeven waarbij duiven doelbewust met het virus besmet werden, werd namelijk vastgesteld dat duiven wel het virus kunnen krijgen, er een beetje ziek van werden, maar er niet aan dood gingen.

Die nacht speelde zich een drama af in de tuin. De arme duif zat dus op de grond te slapen en toen kwam de vijand langs. Ik wist 's ochtends niet wat ik zag, over een flink oppervlak van de tuin lagen veertjes. Ik kon me bijna niet voorstellen dat hier een kat aan het werk was geweest.

De duif was totaal uit elkaar getrokken, een vleugel lag wel anderhalve meter verderop en de duif was zelfs beroofd van zijn poten. Ik vroeg me af of dit het werk van een marter geweest kon zijn, die leven hier om ons heen. Het is de natuur maar ik vond het toch wel zielig..., arme vogel!

Gelukkig ook nog iets leuks in de tuin: de Winterjasmijn (Jasminum nudiflorum) bloeit alweer. Maar het is wel een teken dat we steeds verder richting winter gaan. Van de ene dag op de andere ontdek je opeens de eerste vrolijke bloempjes. Zolang er geen nachtvorsten zijn gaat het door; verdwijnen de vriesnachten weer een poosje dan komen er weer nieuwe bloempjes.

10 november 2021

In de tuin zijn nog altijd bloempjes te vinden al wordt het wel schraal wat er nog staat. Aan de Campanula zag ik vandaag nog een enkele bloem. Wat bleek maar dat komt van de kou die van grote invloed kan zijn op een bloemkleur.

Over de forse Fuchsia blijf ik me verbazen, ondanks regen en zeer lage nachttemperatuur blijft de plant maar doorbloeien. Het is een stek uit het noorden van Schotland, misschien trekt hij zich daarom nog niet zoveel aan van de herfstige omstandigheden. Maar leuk is het wel, deze fleurige opkikker!

Ook de Knautia blaast haar partijtje mee. Veel bloemen zie ik niet meer maar er zijn er toch nog wel een paar. Een geweldige vlindertrekker, deze plant, maar insecten die op bloemen foerageren zijn er nu niet meer te zien.

Er staat nog zegge en schrijve één bloeiende Margriet. Wat zou dat toch zijn, zo'n grote plant of struik die praktisch kaal is en dan nog een enkel bloempje voortbrengt. Een paar eigenwijze groeihormoontjes?

In september kreeg ik 12 safraankrokussen. Geen flauw idee waar die geplant moesten worden, de tuin staat al zo propvol. Dan maar in een bloempot waar ze geweldig hun best deden. Helaas maakte het vochtige weer en de plensbuien van een dag of wat geleden er grotendeels een eind aan maar er zijn er nog drie die wat later in bloei kwamen. De bloemen zijn wel heel erg mooi.

Het wordt zo langzamerhand tijd de dahlia's uit de potten te halen en hun knollen voor de winter veilig te stellen. Tussen een paar heel mooie soorten die ik heb is er één die van geen ophouden weet. De Night butterfly, zoals hij heet blijft maar bloemen produceren, zelfs meer dan in de zomer. Telkens pluk ik ze om er binnen van te genieten. Als ik hem nu eens bij lichte vorst afdek, wie weet hoe lang dit dan door blijft gaan. Het is de moeite van het proberen waard. Hoe verder ik de winter van me afhoudt, hoe plezieriger dat is.

7 november 2021

De bladval is op z'n hoogtepunt, straten, tuinen, parken liggen bedekt met allerlei kleuren. Onderweg naar huis heb ik er wat van opgeraapt; die neiging kan ik nooit bedwingen. Al die vormen, al dat blad dat op eigen wijze verkleurt. Het is toch een wonder hoe de bomen het kostbare bladgroen terugtrekken in hun takken en stammen waardoor bladeren hun ware aard tonen. De bladgroenkorrels worden weer in het voorjaar gebruikt om de nieuwe blaadjes van een frisgroen uiterlijk te voorzien. Je reinste en ultieme recycling waar geen mens of machine aan te pas komt! Op de foto bladeren van Plataan, Hazelaar, Tulpenboom, Esdoorn, Eik, een takje van de Valse Christusdoorn en uit de tuin de rode blaadjes van Gouden regen en Gelderse roos.

Dit blad kan ik niet op naam brengen maar ik nam het mee vanwege de manier waarop het verkleurt. Niet langs de nerven, zoals vaak maar "hokje voor hokje".

In de tuin vond ik een blad van de Aucuba japonica waarop de lege eitjes van een insect te zien waren. Die zouden best van een wants kunnen zijn geweest.

In het bos een gespietst blad op de Pitrus (Juncus effusus), zo kun je als blad ook mooi vergaan.

Dit zou je niet verwachten in de herfst maar juist in deze tijd komt het glanzende, groene blad van de Italiaanse aronskelk boven de grond. In de natuur lijkt niets onmogelijk.

1 november 2021

De Houtduif (Columba palumbus) heeft wederom de voertafel ontdekt en is er niet weg te slaan, wat heel vervelend is want hij propt zich barstensvol met het strooivoer dat ik er neerleg. Deze duiven zijn de hardnekkigste onder de vogels, ze laten zich niet permanent verjagen en komen telkens terug. Houtduif is een trekvogel die jaarlijks vanuit Scandinavië naar het warme zuiden vliegt. Het gaat om wel twee miljoen vogels. Onze eigen populatie blijft het hele jaar in ons land maar de vogels zijn tussen 10 oktober en half november hun leven niet zeker door de jacht. Volgens tellingen door Sovon Vogelonderzoek Nederland is de staat van instandhouding van de Houtduif als broedvogel in Nederland matig ongunstig. In onze tuin merken we dat er veel minder duiven komen foerageren dan voorgaande jaren.

Tot mijn blijdschap zie ik weer merels naar de tuin komen, veel mannetjes, een enkel vrouwtje. Er wordt geschat dat sinds 2016 de helft van de totale merelpopulatie is verdwenen door het ellendige Usutuvirus. In buurland Duitsland zijn zelfs hele populaties weggevaagd. Onderzoek laat ook zien dat de vogels minder eieren leggen en minder jongen krijgen. De oorzaak is niet geheel duidelijk, het zou ook het gevolg kunnen zijn van de algehele achteruitgang van insecten. Twee jaren ontbrak de Merel in onze tuin, het is dus verheugend dat er nu meerdere tegelijk te zien zijn.

De mezenpopulatie heeft het dit voorjaar extreem moeilijk gehad door het lange koude voorjaar. Bij onderzoek bleken er veel nestkasten te zijn met dode vogeltjes. Door de kou was er nauwelijks eiwitrijk voedsel als rupsen te vinden en dat is nodig voor de kuikens. Zelf kunnen mezen het broedproces beïnvloeden door niet aaneengesloten te broeden maar met korte tussenpozen zodat de eitjes zich minder snel ontwikkelen. Maar ook hier speelde hetzelfde probleem mee: gebrek aan insecten. Bij een volgende leg, later in het seizoen, lijkt het helemaal te zijn goed gekomen want er zijn kool- en pimpelmezen in overvloed op dit moment.

Bij de Heggenmus (Prunella modularis) ziet het mannetje en het vrouwtje er precies hetzelfde uit. Je kunt de twee uitsluitend herkennen aan het feit dat het vrouwtje een korter staartje heeft dan haar man. Het is een bescheiden vogeltje dat vaak niet opvalt tussen de mussen. Toch zijn er genoeg, de soort komt steevast voor op de lijst van gemelde vogels bij de jaarlijkse tuinvogeltelling. Het dunne snaveltje wijst er al op dat dit een typische insecteneter is maar in de winter wordt de spijsvertering aangepast aan het seizoen zodat de vogel dan zaden kan eten. Opmerkelijk is dat dit kleine vogeltje de favoriete waardvogel van de koekoek blijkt te zijn. Dat moet wel een enorme klus zijn, het grootbrengen van zo'n enorm koekoeksjong!

30 oktober 2021

Het was 4 september en volgens Arnold van Vliet (Natuurkalender) was de herfst een maand vroeger begonnen dan gemiddeld. Ook noemde hij het waarschijnlijk een van de vroegste ‘herfsten’ ooit. En ja, inderdaad viel van berk, lijsterbes, krent en sommige andere bomen het blad al af. Maar in de bossen waren de bomen nog helemaal groen en dat is nu veranderd. Veel liefhebbers profiteren van de schoonheid.

11 oktober: De Natuurkalender meldt dat uit jarenlange timelapse video’s van de GrowApp blijkt dat de bladverkleuring relatief laat op gang komt dit jaar. Oorzaak: de warme september en het uitblijven van nachtvorst. Het lijkt me toch allemaal natte vingerwerk want het toppunt van bladval ligt toch echt in de meeste jaren aan het eind van oktober/begin van november.

30 oktober 2021: Het bos is nu op zijn mooist, de bladverkleuring maakt er een feest van. Blaadjes vallen aan de lopende band en het zal niet lang meer duren of beuk en eik zijn kaal.

Maar lang niet alle beuken en eiken zien er hetzelfde uit en ook hebben sommige nog donkergroen blad. Ooit werd mij verteld dat dit komt doordat onze bossen niet natuurlijk zijn, de aangeplante bomen komen van verschillende kwekerijen en het hangt er maar net af hoe ze zijn vermeerderd. Of het waar is? Ik vertel slechts wat ik gehoord heb.

Nog steeds staan er weinig paddenstoelen in het bos. Heel erg weinig zelfs; de grote afwezigheid is de Vliegenzwam maar die is natuurlijk door z'n kleur ook het meest opvallend. Ik vond zowaar een boleet die helaas van zijn voetstuk gevallen was. Boleten zie je momenteel ook nauwelijks. Het Gewoon eekhoorntjesbrood (Boletus edulis sl) vindt je vooral in lanen met loofbomen beuk of eik. Het is degene uit deze familie die het meest algemeen voorkomt in ons land.

Een groepje zwammen dat door het gewicht van hun hoeden ook al ter aarde waren gestort. Helaas niet goed meer op naam te brengen.

Hoewel ik een hekel heb aan druilerig en grijs weer, ligt dat op zo'n herfstdag anders: het vocht maakt dat de bladerlaag die inmiddels op de bodem ligt, mooi glanst en intens van kleur is.

24 oktober 2021

De harde wind van de afgelopen dagen heeft heel wat blad van de bomen gerukt. Onze stokoude krentenboom is nu zo goed als kaal. Een enkel blad hangt nog hier en daar aan een tak en de zon maakt er een mooi portretje van.

Precies een maand geleden werden al duizenden ganzen gespot die vanuit de Russische toendra in het oosten ons land binnenvlogen om de winter door te brengen. Dat was vroeg, maar de vogels kennen het klappen van de zweep en wisten intuïtief dat de weersomstandigheden om te vertrekken op dat moment perfect waren. Vanmorgen zag en hoorde ik heel hoog in de lucht een zwerm ganzen overvliegen, te hoog om te kunnen zien welke het waren. Ik vermoed dat het om de Grauwe gans ging.

Wie heeft dat ooit voor het laatst gezien: vlinders zo laat in de maand oktober. Het zijn er nog slechts enkele, de Dagpauwoog gaat weldra in winterslaap, nog steeds blijkt een mooie zonnige dag zelfs na een heel koude nacht hem te verleiden nog wat rond te vliegen.

De Atalanta is een trekvlinder, die moet nog op reis naar het zuiden om zich voor het laatst voort te planten. De soort blijft vaak tot laat in ons land te zien voordat de reis naar zuidelijke steken wordt aangevangen. Daarbij laat hij zich tot wel een hoogte van 2.000 meter door de wind meevoeren. Sommige atalanta's blijven in ons land maar zelden lukt het om succesvol de winter te overleven. De klimop heeft nog een paar bloeiende takken in de aanbieding.

Tot mijn verbazing zag ik een paar krokussen bloeien in een grasland langs de weg. Nog verbaasder was ik toen ik zag dat het de Saffraankrokus (Crocus sativus) was, een exclusieve en dure soort. Van de meeldraden wordt het dure saffraan gemaakt, kostbaarder dan goud vanwege de intensieve teelt. Voor een kilo saffraan zijn maar liefst 150.000 bloemen nodig, de meeldraden worden er uitgehaald en gedroogd. Per bloem zijn er 3 meeldraden. Een Langlijfje vond in de bloem nog wat van z'n gading.

22 oktober 2021

Er is niets dat je humeur zo snel kan doen omslaan als een herfstige dag met veel wind, voorbij vliegende blaadjes, en een loodgrijze lucht waaruit een grote hoeveelheid regen ter aarde stort.... Zouden in het bos nu alle muizen- en konijnenholen onderlopen? Een kleddernatte druivenstok op de vogeltafel glimt van plezier, zo lijkt het.

Een goede gelegenheid om de verzamelde zaden te gaan ordenen. Om nu eens niet elke soort in een enveloppe te doen heb ik een aantal theezakjes bewaard en voorzien van een etiketje. Zo past de hele verzameling netjes bij elkaar in een doosje. Zaadjes zijn het bekijken vaak meer dan waard. Dit is een zaadje van "Suzanne met de mooie ogen". Net een konijnenkopje!

Deze zijn van Orlaya. Ze doen me denken aan vliegen die de strijd met hun dood aangaan. Op hun rug liggen ze op de vensterbank, de spartelende pootjes in wanhoop naar de hemel wijzend.

De zaden van een Ipomea "Morning glory" groeien altijd gezellig in trosjes. Als de zaaddoosjes verdrogen vallen er zwarte ronde zaadjes uit. Ze zijn eenjarig maar na een zachte winter groeien ze overal spontaan op uit de tuingrond.

Dit, en het "konijnenkopje" zijn qua uiterlijk mijn favorieten. Het is een zaadje van een wilde geraniumsoort.

20 oktober 2021

Deze week heb ik de tuintafel opgeruimd en er een vogelvoerplek van gemaakt. Terwijl ik daar mee bezig was, vloog de Roodborst alweer naar me toe om te zien of er al iets te vinden was. De eerste gast die wat van de fijngestampte pinda's op peuzelde. Vogels moet je vast wennen aan zo'n plek voordat het echt gaat winteren want tegen die tijd hebben ze al lang andere aantrekkelijke tuinen gevonden. Voorlopig mondjesmaand voeren dus zodat er 's nachts niets blijft liggen.

Een Bosmuis met een mooi wit buikje heb ik getraind om laat in de middag een korstje brood of een paar gepelde, oud geworden hazelnoten te komen halen. Het broodkorstje was wat te groot uitgevallen en hij kon het niet meeslepen in het "tunneltje" dat ik voor hem gemaakt had en waarin hij zich veilig terug kon trekken. Hij moest er dus voor in de open ruimte verblijven en dat vindt zo'n muis niet prettig.

Roodborst had het meteen in de gaten en hij was het er niet mee eens dat er een concurrent verscheen. Hij vloog er meteen op af om de grenzen aan te geven.

Bosmuis trok zich meteen terug, wachtend tot de vogel weer verdwenen was. Tegen iemand die zoveel groter is, kun je je toch niet verweren....

Toen de kust weer veilig was, probeerde Bosmuis toch maar het stukje brood richting tunneltje te slepen maar hij moest er eerst nog wat van eten voordat hij in zijn voornemen slaagde.

19 oktober 2021

De onwaarschijnlijk hoge temperatuur op deze dag verleidde me om ondanks de aanhoudende miezelregen toch maar weer op zoek te gaan naar zwammen. De oogst van anderhalf uur intensief speuren was nogal matig. Soorten als vliegenzwam, stinkzwam, boleet, russula, koningsmantel, geweizwam, amaniet, nevelzwam, mycena, amethistzwam e.a. zijn (nog steeds) niet of nauwelijks te vinden. Maar wat hier aan de Veluwezoom niet groeit kan wellicht elders wel te zien zijn. Het zal nog moeten blijken wat het allemaal wordt. Op de foto de gewone oesterzwam (Pleurotus ostreatus) die we wel kennen van de supermarkt maar hij groeit ook in onze bossen.

Het geslacht Russula is nogal uitgebreid. Een van de meest voorkomende soort is de Geelwitte russula (Russula ochroleuca) die in allerlei bostypes voorkomt. En vaak ook met vele bij elkaar. Ik vond er slechts één tijdens mijn anderhalf uur durende speurtocht. De russula gaat ondergrondse verbindingen aan met allerlei boomsoorten; een samenwerking tussen de schimmeldraden en de wortels van bomen dat "mycorrhiza" genoemd wordt. De boomwortel levert suikers aan de schimmel en omgekeerd levert de schimmel bepaalde voedingsstoffen uit de bodem aan de wortels, een vorm van symbiose.

Ook de Amethistzwam (Laccaria amethystina) leeft samen met bepaalde bomen, eik en beuk zijn daar voorbeelden van. Het bolle hoedje kan zich uitspreiden tot een frivole, golvende hoed. Naarmate deze zwam ouder wordt, verbleekt de kleur van donkerpaars naar heel licht. De twee die ik vond, hadden maar een heel klein hoedje ter grootte van een 20 eurocentmuntje en waren ook niet mooi van kleur, ondanks het vochtige weer.

De Blauwe kaaszwam (Postia caesia) groeit op dood hout van naaldbomen van juni tot december en is een zeer algemene houtzwam. De bovenkant is behaard, eerst wit en verkleurt later naar blauwgrijs. Het groepje dat ik vond zag er uit als het weer: nat en nogal kleurloos.

Roze knoopzwam (Neobulgaria pura) is matig algemeen voorkomend op dood beukenhout. Het komt nauwelijks voor dat de zwam op andere boomsoorten groeit. De zwam voelt een beetje geleiachtig aan. Er zijn twee stadia, het eerste doet denken aan hersenen (imperfect) en een tweede als gelatineuze schijfjes: (perfect). Ook van deze soort ontdekte ik maar een enkel groepje.

17 oktober 2021

Vanmiddag ging ik even kijken naar een rups op Pastinaak die op de volkstuin stond. Het was namelijk niet zomaar een rups maar een van de Koninginnepage. Die had ik deze zomer nog niet eenmaal zien vliegen hoewel ze deze zomer toch veel te zien waren in ons land. De rups mag wel haast maken voor zijn voedsel afsterft. Als het goed gaat zoekt hij een mooi takje uit, hecht zich daar met een spinseldraadje aan vast, stroopt zijn mooi gekleurde huidje af en blijft als lichtgroene pop wachten tot de lente een stuk op dreef is en komt dan uit als beeldschone vlinder.

Er is toch nog wat leven te zien in de volkstuin. Een plant van het Mosterdzaad zat volgepakt met Melige koolluis (Brevicoryne brassicae). De eitjes die in de herfst afgezet worden overwinteren en komen pas in de lente uit. Mocht de winter heel zacht worden, dan kunnen de luizen eerder uitkomen en overwinteren ze als zodanig.

Op een op z'n retour zijnde bloem van de Munt zat nog een solitair bijtje te foerageren: de Gewone geurgroefbij (Lasioglossum) calceatum). Aan het einde van het seizoen sterven de mannetjes, de inmiddels bevruchte vrouwtjes overwinteren. In het voorjaar legt het vrouwtje haar eitjes in een gegraven nestje in de grond. Haar eerste nakomelingen zijn onvruchtbare vrouwtjes die zich uitsluitend bezighouden met de verzorging van het nest. Later in het seizoen komen er "normale" mannetjes en vrouwtjes uit de eitjes. Ze leven solitair.

Het geslacht Helianthus kent vele soorten en een daarvan staat op heel wat landjes van ons volkstuincomplex: de H. atrorubens. Met heel lange, taaie uitlopers breidt de plant zich uit en het jaar erop komt hij op de meest onverwachte plekken in bloei. Telkens verwijder ik ze in de herfst (want dan zijn ze prachtig) en ieder jaar komt er altijd een aantal weer terug.

Kaasjeskruid (Malva) is een fraai bloeiende plant, ze zaait zich uit en komen her en der op. Het leuke is dat die nieuwe planten zo laat in het jaar nog bloeien, tot de vorst ze een koppie kleiner maakt. Het zijn, samen met de zonnebloemen zo'n beetje de laatste vrolijke noten die nog wat kleur op de moestuintjes geven.

15 oktober 201

Toch maar weer eens op zoek naar paddenstoelen, er valt genoeg regen momenteel om ze kansen te geven. Maar nog steeds is er niet veel te vinden aan "hoedjes op stelen". Wat op kaphout groeit krijgt meestal niet veel aandacht terwijl soorten heel interessant kunnen zijn vanwege hun leefwijze. Gele korstzwam (Stereum hirsutum) heeft een grote voorkeur voor beuk en eik en verschijnt als eerste soort op een gekapte boomstam waar hij het wel een paar jaar als heerser kan volhouden. Hij is de gastsoort voor sommige trilzwammen, waarbij de trilzwam de korstzwam parasiteert.

In het bos lag een dode berkenstam die meteen in het oog sprong vanwege de oranje kleur. Bij zoiets denk je dan aan een zwam maar dat is het niet. Het is een groenalg (bv op boomstam of steen) met een hoog gehalte aan caroteen dat ook de worteltjes op ons bord oranje kleurt: Oranje boomalg (Trentepohlia aurea).

Wie zijn/haar tuin bedekt met houtsnippers zal deze zwam meteen herkennen. Het is het Hazenpootje (Coprinus lagopus), een van de familie inkzwam. Het tere paddenstoeltje leeft op dood hout. In dit stadium van vergankelijkheid vind ik hem het mooist vanwege het frêle uiterlijk. Die ontwikkeling gaat razendsnel, in een paar uren tijds kan het verse behaarde hoedje al kaal worden en dan bijna doorzichtig zijn. Zo mooi om te zien! Tussen de lamellen aan de onderkant zitten de sporen van de zwam. Als de sporen rijp zijn vervloeien de lamellen tot een zwarte massa, vandaar de naam "inktzwam". Hierbij krullen de hoedjes van de zwam omhoog.

Deze Grote oranje bekerzwam (Aleuria aurantia) vind ik elk jaar op precies dezelfde plek, iets wat bij paddenstoelen meestal niet voorkomt. Hij is te vinden op stenige kale bodem, soms piept hij zelfs tussen de stoeptegels op. Deze groeit in herfst en winter maar een zusje ervan verkiest het voorjaar maar die Lentebekerzwam is evenwel zeer zeldzaam.

Ik vond ook nog een paar mooie exemplaren van de Harslakzwam (Ganoderma resinaceum). Van deze zwam wordt de bosbeheerder niet blij; hij veroorzaakt houtrot en een boom kan van binnen totaal vermolmd raken zonder dat je het aan de buitenkant ziet. De zwam dringt via beschadigingen aan de voet van de stam de boom binnen. Op zowel dode als levende bomen te vinden.

14 oktober 2021

De eerste helft van oktober zit er alweer op en de herfst is duidelijk merkbaar gevorderd. Blauwe luchten, grijze luchten, mist en regen, dreigende regenwolken, het hoort er allemaal bij. Overal valt nu het blad maar fraaie herfstkleuren zijn er nauwelijks nu de nachtvorst het verkleurproces nog niet heeft aangezet. In het bos bijvoorbeeld zijn de beuken nog donkergroen, met hier en daar een pluk blad dat bijna klaar is om te vallen. Het blad van de krent is egaal bruin.

Bij tuinplanten verloopt de verkleuring vaak anders, zoals bij dit blad van de Driebladerige draadwortelspirea ofwel Gilenia trifoliata, de naam die de meesten van ons meer zegt.

Gisteren zag ik de laatste vlinders op de volkstuin en thuis op de klimop, vandaag niets meer. Het waren er aanmerkelijk minder dan voorheen maar dàt ze nog vlogen, zo laat in het jaar, is bijna ongekend. 2021 was sinds lange tijd weer eens een topjaar. En dan ook nog met stip! Vlinders zitten bij koel weer graag op door zon beschenen muren waar ze goed op kunnen warmen. Atalanta en Dagpauwoog waren deze herfst echte kampioenen!

De roodborst moet al flink zoeken om zijn kostje bij elkaar te scharrelen. Hier heeft hij een spin te pakken. Hoewel het nog niet nodig is ben ik toch al begonnen om mondjesmaat de vogels te voeren want op die manier blijven ze naar de tuin komen.

De vruchten van de Lijsterbes en Taxus blijven/bleven dit jaar onbenut aan de takken hangen of vallen er af. Ik zag het zowel in de tuin als in het bos. Er zijn nauwelijks merels en dat is al het hele jaar zo. Voor het tweede jaar zagen we geen jonge merels in de tuin en volwassen exemplaren waren een uitzondering. Vreemd dat je er niets over leest.

9 oktober 2021

Er liep een zwijn in het bos, zo te zien een nog jong dier. Het was alleen en had honger. Het zwijn keek niet op of om, liep met ogen en neus gefocust op de bosbodem waar niets te vinden was. Vanmorgen hoorde ik de nieuwslezer op de radio vertellen dat er tot nu toe al een recordaantal zwijnen was afgeschoten. Vijfduizend stuks, wel te verstaan. Het was niet zo moeilijk, werd er bij verteld want in het bos is het voedsel zeer schaars en daardoor is het wild eenvoudig te lokken en te elimineren.

Al eerder liet de Vereniging Wildbeheer Veluwe weten dat er sinds 2012 niet zo weinig mast geweest is. Nauwelijks eikels en beukennoten. Dit betekent volgens een persbericht van de Vereniging dat duizenden zwijnen de hongerdood zullen sterven. Dat is allesbehalve zielig, werd er bij verteld, want er zijn veel te veel van die dieren en het helpt de jagers die een enorme opgave hebben om 9000 zwijnen naar de eeuwige jachtvelden te schieten. Ik hoop vurig dat die jagers daarin zullen slagen want de hongerdood is afschuwelijk, organen begeven het, het levert pijn op en het zwijn lijdt tot het omvalt. Het is afschuwelijk als je ziet hoe zo'n dier dichtbij komt en je aankijkt in de hoop dat je voedsel brengt. Sommige mensen doen dat, er schijnt nu al elke middag een keiler bij de ingang van het bos te staan, werd me verteld.

De Akkers van Twickel die hier bos en uiterwaarden beheert staan nog steeds vol bloemen. Jaarlijks wordt het langs de randen ingezaaid met een bloemenmengsel, helaas geen interessant inheemse soorten maar mengsels die je overal vaak ziet. Tenzij de nachtvorsten toeslaan gaat het bloeien nog wel even door.

Tussen zonnebloemen, malva's, cosmea en gele ganzenbloem stond zowaar nog één Grote klaproos (Papaver rhoeas) te pronken.

7 oktober 2021

Even vanmiddag het bos in om het hoofd te legen van allerlei sores in de kring om mij heen. Regen en langdurige nevel op deze grauwe, kille dag maken een mooi plaatje van de topjes van naaldboomtakken.

Tot mijn verbazing zijn nog steeds nauwelijks zwammen op de bosgrond te zien. Dat zou je anders verwachten na de stevige regenbuien die overal grote plassen op de paden achterlaten. Ik vond toch nog deze groep Glimmerinktzwam (Cropinellus micaceus). Het zijn teer uitziende zwammetjes en dat zie je ook als ze na een paar dagen al vergaan. Hun hoeden rollen op en vergaan tot druppels die op inkt (wie kent dat nog) lijken en daar hun naam aan ontlenen.

De blik naar boven bleek een betere optie. Op een stuk stam van een gekapte beuk zag ik deze Roodgerande houtzwam (Fomitopsis pinicola) vol druppels. Het is een gaatjeszwam die vroeger zeldzaam was maar inmiddels algemeen. De zwam schijnt vooral toe te slaan in bossen die van "zure regen" te lijden hebben, hij doodt de boom en leeft er dan nog lang op.

De druppels zouden van de regen kunnen komen, het kan ook een kwestie van guttatie zijn. Je schijnt door een druppel te proeven te kunnen vaststellen of het het een of het ander is. Een regendruppels is smaakloos, een guttatiedruppel prikkelt op je tong. Ik heb het niet uitgeprobeerd. Het ziet er overigens wel fraai uit. Komt veel voor op naaldhout, op loofhout zie je hem niet vaak.

Goudvliesbundelzwam (Pholiota adiposa) op een staande dode beukenstam. Fraaie soort die op zowel levende als dode bomen groeit. Net als de voorgaande doodt hij de boom, leeft er verder op en wordt daarom necrotrofe parasiet genoemd.

De Bosmestkever (Geotrupus stercorosus) zie je tegenwoordig in deze kant van de Veluwezoom veel minder dan voorheen, en dat is al een aantal jaren zo, toen je tijdens een wandeling je best moest doen ze niet onder de voet te lopen.

3 oktober 2021

Uit gegevens blijkt dat de biologische teelt in ons land behoorlijk achter blijft. De producten groeien minder hard door het vermijden van allerlei mest- en bestrijdingsmiddelen en de teler krijgt er nauwelijks een betere prijs voor. Ook de overheid stimuleert niet daadkrachtig genoeg de biologische werkende boeren. Van de doorsnee consument hoeven we niet te verwachten dat die voor een doorbraak zorgt, het verschil tussen beide productiemethoden is veel te groot. Wie een potje Basilicum in de supermarkt koopt, heeft kunnen vaststellen dat je dit niet lang kunt overhouden. Het kruid kwijnt zowat weg onder je handen. Bij een kleine supermarkt in ons dorp kocht ik Basilicum "in de zak". Niet in een potje maar in een kluit aarde in een plastic zak. En zie, de plant staat al weken op onze vensterbank en bloeit zelfs!

Ieder jaar voert de Britse Overheid een onderzoek uit naar bestrijdingsmiddelen op voedingsmiddelen, onder meer op fruit. Er wordt dan gekeken naar de hoeveelheid pesticiden (122 soorten) waarvan er nogal wat een link naar kanker hebben. Elke onderzochte fruitsoort bevatte in ieder geval meer dan twee, maar citrusvruchten zelfs tot 25 verschillende pesticiden. Eigenlijk wil je het niet eens weten, je fruit smaakt misschien nooit meer hetzelfde maar het is toch eigenlijk schandalig. Hier wat percentages van de hoeveelheden besmette vruchten, bij ons zal het niet anders zijn: Druiven 87,2%, citrusvruchten 86,7%, gedroogde krenten/rozijnen 81,9% en mango's 15,2%. En dit slaat dus alleen al op fruit. Elk van die pesticiden zijn wettelijk toegelaten maar nog nooit is gekeken naar het effect van al die middelen tezamen! Bron: de Guardian.

De vogeltrek is in volle gang, 's nachts hoor je soms ongekende geluiden van vogels die op weg zijn naar elders om de winter hier te vermijden. Een groot deel van de zwartkoppen trekt tot half oktober naar het zuidwesten: Engeland, Spanje, Marokko, Algerije. Als de winter bij ons meevalt, blijven er nog wel wat in Nederland. Soms maakt er een tussenstop in je tuin, zoals deze man Zwartkop (Sylvia atricapilla) die even een bad wilde nemen.

1 oktober 2021

Een dag of wat geleden was ik in het bos om te zien of daar de herfst al wat zichtbaar was. De beukenbomen waren nog zomers groen, beukennoten vond ik nog niet, de Amerikaanse eiken lieten daarentegen volop hun vrachtje vallen.

Zwammen waren nog nauwelijks te zien, maar dat was geen wonder daar de bodem alweer een tijdje geen regenwater meer had gekregen. Het viel meteen op dat er wel weer wat Aardappelbovisten waren. Vorig jaar, na die lange droge periode, waren ze niet te zien aan de Veluwezoom. Verder zag ik tweemaal een Parasolzwam en wat Mycena's. Door de regen van de laatste dagen zal het wel snel meer worden met de soorten.

Het is soms verbazingwekkend dat zo diep in het bos planten groeien die daar helemaal "niet horen". Zo zag ik ergens het Kaasjeskruid staan, eenzaam te midden van de grasvegetatie.

Ook diep in het bos deze Dagpauwoog, wat doet hij daar, denk je dan, er groeit geen bloempje meer.

De Porseleinzwam vind je nu weer her en der op takken en takjes die op de bodem liggen. Mooie spierwitte zwammetjes. Maar ook groeien ze op dode boomstammen en dan zijn ze echt heel mooi, een stuk groter en fraai door de lichtinval. Een van mijn favoriete zwammen.

In het struikgewas zag ik deze nachtvlinder zitten. Het leek alsof hij dood was maar een vlaagje wind blies de vleugels wat omhoog en toen zag ik hem ook bewegen. Meestal zijn die nachtvlinders saai van kleur maar wat moet je ook met fraaie kleuren in de nachtelijke uren. Met zo'n grijze outfit ben je tenslotte wel veiliger.

27 september 2021

Vandaag nog maar even een ode aan de vlinders! Op mijn volkstuin vlogen gisteren nog zeer veel Atalanta's. Het is wonderlijk hoe deze laatste generatie van de soort zo massaal te zien is. De hoge asters Novi-belgii worden zó druk bezocht dat je je ogen uitkijkt. Na zoveel armoedige vlinderjaren is het dit keer een ongekend cadeautje.

Bij eenjarige planten kun je de bloeitijd een beetje aanplanten. Deze Zinnia op mijn volkstuin is laat gezaaid en dat heeft ook z'n voordelen. Koolwitjes zijn er niet zoveel meer te zien, hun tijd is bijna voorbij. Zeker nu de herfst ècht aan de deur staat te trappelen. Maar zoveel vlinders aan het eind van september is echt uniek!

In mijn adoptief-gemeenteperkje bloeien nu herfstasters en Gulden roede, ze vormen een heel attractieve combinatie. De Gulden roede (Solidago caesia) is een aantrekkelijke soort. De stengels zijn bedenkt met afzonderlijke bloempjes. Een heel goede snijbloem ook. Het is altijd prettig om ook planten te hebben die laat in het seizoen bloeien, ze geven je nog even het idee dat je de herfst wat voor je uit kunt schuiven.

Wie een Clematis wil die enorm hard groeit, zou eens de Clematis "Aureolin" kunnen overwegen. In een seizoen bedekt hij vele meters met fijn groen en leuke gele bloemen die naderhand veranderen in mooie zaadpluizen waar de vogels in de winter weer van profiteren. Deze zomer heeft hij een verbluffende hoeveelheid bloemen voortgebracht. Eerst in het begin van de zomer en nu weer in september. De bloemen hebben paarse meeldraden.

Toch ook nog maar een keer mijn vriendje de Roodborst. Op een klein tuintafeltje dat twee bladen onder elkaar heeft, heb ik onder het bovenste een schaaltje met vogelvoer voor kleine soorten gezet. De Roodborst moest even uitvissen hoe hij daar nu het beste kon komen en kijkt hier vorsend omhoog hoe een en ander in elkaar zit. Ook vanmorgen zat hij weer op de potrand terwijl ik een plant wilde verpoten. Ik kan er maar niet over uit, zoveel onbevreesd gedrag en al die geluksmomentjes die dat met zich meebrengt.

26 september 2021

De blaadjes van het Robertskruid (Geranium robertianum) kleuren bij droogte knalrood. En omdat de bodem nu al weer aardig is uitgedroogd, is dat hier ook het geval.

Bladluizen. Een groot deel van het jaar hebben bladluizen geen vleugels maar in de herfst verschijnen gevleugelde mannetjes en vrouwtjes. Na de paring zetten de vrouwtjes hun eitjes af in spleten van boomschors, takken en groeipunten van planten en bomen. In de lente komen de eerste levendbarende vrouwtjes uit het ei. Die brengen uitsluitend vrouwtjes voort en dat zonder dat er een bevruchting aan te pas kwam. Als klap op de vuurpijl kunnen die vrouwtjes ook weer op dezelfde wijze vrouwtjes baren. Pas in de herfst zijn de mannetjes aan de beurt bij het geheel. Tussendoor maar even wat verse genen toevoegen! Zonnig, droog en warm weer zijn prima voorwaarden voor de luizen tot voortplanting over te gaan. Bij onze vorstgevoelige planten die binnen moeten overwinteren krijgen we dus vaak tegen het voorjaar te maken met een geboortegolf van luizen.

De Cicade Issus coleoptratus komt voor op loofbomen en struiken in bossen en tuinen. Een algemene soort en bijna altijd aanwezig op Klimop (Hedera helix). Alle soorten cicade leven van plantensappen. Het zijn wonderlijke diertjes en de enige niet-zoogdieren die kunnen afkoelen door te zweten. Bovenop hun lichaam zitten klieren die water afscheiden (verkregen uit de plantensappen) dat ze over zich heen kunnen sproeien, een soort koude douche. Wonderlijk toch, die natuur.

Nog een plaatje van de voorkant van de cicade. Hij had er genoeg van dat ik met die grote camera voor zijn snoet hing en nam met een grote sprong de benen. Plaatje niet echt mooi dus, maar toch wel bizar, zo'n bozig uitziend gezichtje.

Bij dit warme weer in laat september geraakten de groeihormonen van de Primula een beetje in de war, de plant "dacht" dat ze bloemetjes moest gaan produceren. Het was er maar één, de overvloed komt in de lente.

24 september 2021

Het zal je toch gebeuren dat je lekker in de zon zit te genieten van je tuintje en dat je totaal onverwachts getuige bent van een prachtig verschijnsel dat zich onder je neus afspeelt. Uit een takkenhoop verschijnt een jong egeltje, en nog een, en nog een...., totaal zeven stuks. En je wist niet eens dat in je tuin een egelvrouwtje haar kraamnest had gebouwd.

De bewoners waren "helemaal van slag" door dit prachtigs en lieten mij dat weten. Natuurlijk ging ik meteen kijken! Terwijl moeder zich niet laat zien komt haar kroost elke dag tegen de middag tevoorschijn om op zoek te gaan naar voedsel. Ze dronken zes weken melk bij hun moeder maar nu moeten ze zelf de kost bij elkaar gaan scharrelen. Mam blijft nog steeds bij ze maar als de jonkies drie maanden oud zijn, moeten ze geheel op eigen benen staan.

De tuin is nogal wild want de eigenaar koestert elk plantje dat er opkomt. Dat heeft dus dit geweldige resultaat opgeleverd. Als kleine robotstofzuigertjes bewegen de egeltjes in een snel tempo door al dat groen, neusje en bekje gericht op de bodem om maar niets aan prooi over het hoofd te zien. Als ze hun buikjes vol gegeten hebben kruipen ze weer terug in het hol om er een paar uurtjes te slapen.

De jonge egeltjes zitten al vol vlooien en telkens moet er even hevig gekrabt worden. Af en toe rollen ze daarbij gewoon om. Echt schuw zijn ze niet maar als je een onverwachtse beweging maakt verstarren ze meteen en duiken wat in elkaar. Mooi dat dit instinct er al meteen in zit.

Af en toe slaagt een van de egeltjes er in om buiten de tuin te komen maar als hij vervolgens op het tegelpad tussen de huizen loopt, zet de tuinvrouw de deur open en inviteert de egel weer in haar tuin. Zo grappig om te zien dat het beestje op de uitnodiging ingaat en weer terugkeert in het groene paradijsje. Vanzelfsprekend nadert evenwel het moment dat je de natuur maar haar gang moet gaan en dat je er vrede mee moet hebben dat vast niet al die zeven leuke diertjes zullen overleven. En dat zal best moeilijk zijn!

22 september 2021

Dit is de laatste dag van de zomer en tegelijk de eerste waarop de herfst begint: om 22.40 uur. De eerste volledige herfstdag is dus morgen. De meteorologische herfst begon al op 1 september, maar dat is feitelijk een onecht begin. De astronomische herfst begint op het noordelijke halfrond als dag en nacht even lang zijn, zo rond 22/23 september. Gisteravond vierde de zomer haar laatste dag met een stemmige zonsondergang.

Vorige week was er een ochtend die begon met een zeer dichte mist en ik zag toen een merkwaardig spinnenweb. Het leek alsof een spin tijdens het weven telkens een verkeerde afslag nam en dat al snel bemerkte en corrigeerde om terug te keren op de juiste draad. Eerst dacht ik dat ik hier te maken had met een specifieke spinnensoort maar dat was niet zo. Het had te maken met de zware dauw waardoor de spin een beetje de weg kwijt raakte. Webspinnen repareren in de vroege ochtend hun webben die beschadigd zijn door het invliegen van insecten. Ze eten het oude web om en weven een nieuw, daarom ook was de ochtend erop het spinnenweb weer "normaal".

Het belooft volgens de berichten een goed paddenstoelenjaar te worden. Ik ben nog niet op pad geweest om te kijken of ze al in het bos staan maar op de volkstuin groeide op een beukenstronk deze fraaie verse Zwavelzwam. De dag nadat de foto gemaakt werd regende het en het mooiste was er al weer af. De vruchtlichamen van zwammen houden niet van regen.

Elke dag neem ik een stukje van de tuin onderhanden: onkruid weg trekken, Oregano in toom houden, net als het Penningkruid dat overal doorheen groeit. Maar de Roodborst waar ik het gisteren over had maakt dat ik telkens moet stoppen. Als ik dan maar weer even ga zitten, scharrelt hij om me heen, zit op mijn schoen of op de afvalmand. En hij zingt! Als hij zo dichtbij voor me zit, zie ik zijn keeltje bewegen als hij heel zachtjes zijn glasheldere toontjes voortbrengt. Vogels kunnen ook het geluid op zacht zetten. Ik ben gewoon verliefd op dit schattige vogeltje....

Elke dag verschijnen er nog nieuwe miniatuurroosjes, de klimmer gaat maar door. Ik kweekte hem op uit een stek vanwege het zachte kleurtje alhoewel ik tegenwoordig ook steeds meer houd van stevige bloementinten.