Herfst 2024

Herfst 2024

8 december 2024

Recent werd de alarmklok geslagen over het gangbare vogelvoer uit supermarkt, tuincentra e.a. waarin zaden zaten die met bestrijdingsmiddelen waren besmet. Nou, dat wil je toch de vogels niet aandoen en daarom is zaad van biologische oorsprong de juiste keuze. Het gif zit niet alleen in de zaadmengsels maar ook in de vetbollen. Die kun je prima zelf maken en dan zijn ze ook nog voedzamer voor onze gevederde vriendjes. Een nuttige bezigheid tijdens deze kleddernatte dagen, alhoewel het niet aan te raden is ze nu op te hangen.

Je kunt bollen maken, maar ook bijvoorbeeld een leeg conservenblik gebruiken dat je vult met een blok frituur- of kokosvet. Terwijl het vet langzaam (!) in de pan smelt, meng je allerlei lekkers als broodkruim, fijngemaakte noten, besjes, meelwormen, gierst, pindakaas enzovoort, door elkaar en voegt het toe aan het vet. Roer het goed door elkaar. Vet en vulling: 1 : 1 Als het een goed gevuld mengsel is, giet je de massa in het lege blik en laat het afkoelen. Als je meerdere blikken wilt maken, kun je een deel ervan bewaren in de vriezer. Als het blik met inhoud genoeg is verhard, kun je de bodem verwijderen en er een touw omheen binden met langs de onderkant een stokje zodat de vogels er op kunnen zitten. Wie die blikkerende blikken niet fraai vindt, kan het helemaal met touw omwinden.

Zo kun je dus ook vetbollen maken door de al wat geharde vulling in een dennenappel te duwen, of de vulling in een oud kopje doen, daarin is het ook nog beschermd tegen regen. Je kunt ze ook maken met gelatineblaadjes: 6 blaadjes 5 min in koud water laten weken en dan uitknijpen in een kop warm water om ze verder te laten oplossen. Hierna kun je het door het vogelvoer roeren. Doe er nog een kop bloem doorheen, goed mengen en klaar is Kees. Steek met een stokje gaatjes door de bollen als die nog niet uitgehard zijn en waardoor je een touwtje of ijzerdraadje kunt doen. Ik kwam dit laatste recept tegen maar heb er zelf geen ervaring mee.

Pinda’s, zonnebloempitten en gierst leveren de vogels de meeste calorieën en ze zijn er bovendien dol op. Die kun je daarnaast dus altijd aanbieden. Geef je rozijnen, kies dan ook voor biologische, die zijn vele malen zuiverder dan niet biologische die met een cocktail van bestrijdingsmiddelen bespoten zijn waardoor je ze altijd in lauw water moet afspoelen.

23 november 2024

De nacht van donderdag naar vrijdag veranderde halverwege in een witte sprookjeswereld toen alles bedekt werd door een witte sneeuwlaag. Dat zijn altijd de mooiste momenten, als het sneeuwt die ongerept blijft liggen. Maar in de ochtend bleek de sneeuw al van de bomen afgesmolten en in de loop van de dag bleef er nog maar heel weinig van over.

Na de nachtvorst en de wind plus de regen en sneeuw bleef er ook nog maar weinig over van de mooie herfstkleuren. Toch staan hier en daar nog esdoorns te pronken met hun vlammend rode bladkleur. Kleur is wat ik in de winter het meest mis.

In de herfst legt een kruisspinvrouwtje zo’n 800 eitjes op een hoopje. Ze blijft dat bewaken tot haar dood, een paar weken later. Dit is de kruisspin die ik al wekenlang volg. Ze hing voor het raam in haar web en ving een heleboel prooien. Haar web, dat ze elke nacht repareerde en soms opnieuw maakte, werd steeds kleiner. Toen het flink koud en regenachtig werd, ving nog slechts heel kleine vliegjes en opeens hield dat ook op. Ze weefde een klein spinselmatje op het raamkozijn en kroop daaronder weg. Inmiddels is er nog geen spoor van eitjes te bespeuren maar nog altijd zit ze onder haar spinsel. Het is nu wel erg laat om nog eitjes te leggen en ik vermoed dat dit proces mislukt is. Wie weet is de spin niet bevrucht geraakt. Inmiddels is ze nog maar de helft van de grootte die ze eerder had maar ze leeft nog wel.

Het is nu de tijd voor een aantal wintervlinders. Het zijn mannetjes die op zoek zijn naar een vrouwtje om mee te paren. Deze Najaarsspanner zat op onze garagedeur en bleef daar de hele dag zitten om bij duisternis weer te gaan vliegen. Deze vlinder komt voor in bosachtige omgeving en vliegt tot ca eind december. De vlinders worden aangetrokken door het kunstlicht dat overal in de avond aan gaat en geraken daardoor negatief beïnvloed doordat ze biologisch in de war raken en minder paren. Het kunstlicht is de grootste bron van afname van de nachtvlinders, zo blijkt uit onderzoek.

Stomverbaasd zat ik te kijken naar en Turkse tortel die de krop vulde met hele pinda’s. Het blijkt dat steeds meer vogels zich aanpassen aan de omstandigheden die er zijn. Een vorm van evolutie, gewoon gaan eten wat de pot schaft zonder dat je dat nooit eerder deed. Een vorm van overleving. Ik vind het niet leuk dat ik maar weinig vogels in de tuin zie maar wel, zoals ik al eerder meldde veel kauwtjes, eksters en duiven. De poes kondigt elke keer als ze naar binnen wil aan door met haar pootje op de ruit te tikken. Die ziet er dan ook niet meer uit en belemmert een helder zicht als ik van binnen naar buiten wil fotograferen. Maar ja, het is niet echt weer om de ramen te wasen...

20 november 2024

De winter deelt alvast wat speldenprikken uit. Gisteren al natte sneeuw, vandaag hagel. Voor mijn eigen registratie maakte ik er maar wat foto's van. De grauwheid van deze dag vormt wel een gelijkenis met de toestand in ons land....

Dat bladeren gaan vallen, wordt weer bepaald door vorst, daglengte en temperatuur. De verleuring gebeurt niet bij alle planten op dezelfde tijd en evenmin bij bomen. Zo kan in het ene jaar een beukenboom al in oktober verkleurd zijn, terwijl dat in een ander jaar, zoals nu pas in november zover is. Het zou kunnen dat de vele regen bepalend was maar dat kan ik niet hard maken. De Liguster draagt nog steeds geheel groen blad.

De Duitse pijp heeft de klus daarentegen al bijna afgerond. De grote bladeren hangen er nog net aan en de hagelstenen vonden er een mandje in waar ze de hele middag bleven liggen. Inmiddels is het te koud geworden om te smelten.

Suzanne met de mooie ogen heeft dit jaar een prestatie van jewelste neergezet, nog steeds zitten er bloemen aan. Inmiddels heb ik genoeg zaden geoogst om haar het volgende voorjaar opnieuw te zaaien. Zo'n topper wil je niet missen in de tuin!

Zo langzamerhand wordt de hoeveelheid daglicht beduidend minder en voorlopig gaat dat nog ruim een maand zo door. Over precies een maand, wanneer de winter begint, zal het 34 minuten eerder donker zijn dan vandaag. De een geniet ervan en steekt de kaarsen vast aan, de ander wordt er gedeprimeerd van en snakt naar de jaarwisseling waarna het weer elke dag wat lichter wordt. Hoe dan ook, de zon liet zich vandaag een half uurtje voor donker nog even zien boven de Veluwezoom.

14 november 2024

Een zich ergerlijk voortslepende verkoudheid weerhoudt mij er van de natuur in te trekken dus hier nog wat foto’s van ongeveer een week geleden. Het bos heeft een bruin bladertapijt en je moet opletten waar je loopt want boomwortels en kuilen zijn soms niet meer waar te nemen.

Blad is voor mij fotogeniek omdat het zo mooi tot z’n recht komt bij het schieten van plaatjes. Al die verschillende tinten bruin waartussen een zwammetje soms niet eens meer opvalt. Op deze plek staat nog een restant van een paddenstoel. Aan vorm en kleur kan ik zien dat het om een half vergane amethistzwam gaat.

Als de zon eventjes maar schijnt en haar stralen een boom vinden, verandert het herfstblad in goud en dat is altijd even iets om bij stil te staan en van te genieten.

Ik vond zowaar nog een plekje waar een paar exemplaren van de Nevelzwam (Clitocybe nebularis) stonden. Die zijn op zijn mooist als ze oud worden en hun hoeden omkrullen. Het waren de enige tot nu toe die ik zag. Het paddenstoelenseizoen is dit jaar niet geweldig in het bos van Hof te Dieren terwijl je vanwege de natte bosbodem anders zou verwachten.

De vermiljoenhoutzwam (Pycnoporus cinnabarinus) zag ik de voorbije jaren nog maar heel weinig. Deze was in werkelijkheid maar heel klein en ik vond hem tussen een stapel dood beukenhout. De opvallende kleur kun je niet missen als je ernaar op zoek bent. Het voorkomen van de soort kan grote schommelingen vertonen dus wie weet, gaat het volgend jaar weer eens beter. Zowel de boven- als de onderkant zijn knaloranje, het is een eenjarige soort, later in de winter sterft hij af.

Het aantal grauwe dagen mag wel weer eens worden afgewisseld met een paar mooie zonnige dagen met zo'n heerlijke helderblauwe lucht. Mensen hebben dat nodig, zo is bewezen, het vraagt om op pad te gaan en het hoofd te legen. Helaas liggen die niet in het dichte verschiet.

8 november 2024

Dat was schrikken, het bericht in een krant en op de radio dat in duizenden tuinen van ons land vogels vergiftigd worden via het voer dat ze daar in de winter krijgen voorgeschoteld. Terwijl geen tuineigenaar zich daarvan bewust is. Pesticide Action Network (PAN) heeft er onderzoek naar gedaan en de resultaten zijn onthutsend. Er werden 9 merken vogelvoer onder de loep genomen. De website van Vogelbescherming vermeldt dat alleen hun biologische vogelvoer werd goedgekeurd. De niet-biologische bevatten alle een cocktail van bestrijdingsmiddelen. Wat het effect op vogels is, moet nog worden onderzocht aldus Vogelbescherming. Wel was al bekend dat een recent onderzoek naar neonicotinoïden “glashard” heeft aangetoond dat die wel degelijk ook voor vogels dodelijk zijn en niet alleen voor insecten.

In een krant las ik er toch wat meer over: de onderzochte merken kant-en-klaarvoer worden verkocht bij Action, AH, tuincentra, speciaalzaken als Maxi Zoo en Welkoop die er het slechts vanaf komt en dat met klem door PAN wordt afgeraden. Ook het vogelzaad van Vogelbescherming Nederland dat verkrijgbaar is bij Pets&Co alsmede bij Tuinland is besmet met restanten van bestrijdingsmiddelen die slecht zijn voor vogels. Ik heb meteen mijn voorraadje vogelzaden weggegooid en opnieuw gekocht bij een bedrijf dat uitsluitend biologisch aanbiedt. Naast Vogelbescherming zijn er nog meer zaken waar je terecht kunt, al dan niet online. Gewoon even zoeken op het internet. Eigenlijk is het toch schokkend dat er leveranciers zijn die dit foute voer op de markt brengen.

Denk ook eens verder: We weten inmiddels ook dat de bodem in ons land vol zit met het giftige Pfas. Eieren van de hobbyboer mogen niet meer gegeten worden en wat we in onze moestuinen kweken kun je eigenlijk ook niet eten als je een gifloze maaltijd op prijs stelt. Pfas hebben we inmiddels allemaal al in ons lichaam zitten, zelfs bij pasgeboren baby’s is het in hun luiers te vinden. Datzelfde geldt natuurlijk ook voor vogels die hun voedsel zoeken in de bodem. En wat te denken van alle elektromagnetische straling om ons heen waarvan mensen ziek kunnen worden. Dat geldt dan natuurlijk net zo goed voor vogels en insecten die ermee in aanraking komen. En zo maakt de mensheid er een puinhoop van zonder zich te beseffen dat we ons eigen graf graven.

Het is al decennia duidelijk dat de vogelpopulaties afnemen. Ik krijg regelmatig vragen of ik weet waarom er zo weinig merels zijn, die zie ik zelf ook beduidend minder dan in eerdere jaren. Vandaag vroeg iemand mij waarom er toch geen mussen meer zijn, dat was mij ook al opgevallen. Wat ik momenteel zie zijn mezen, de altijd aanwezige mussen zijn er niet, op een enkeling na. Terwijl het hier altijd een gekwetter was van jewelste. Wat er op de laatste weken in de tuin te zien is is een viertal Turkse tortels dat het voer voor de kleine vogels opvreet, en op het pindasnoer zie ik alleen kauwtjes, eksters en gaaien. Kauwtjes waren er vroeger alleen in de loop van de winter als het voedsel schaars werd.

De foto’s dateren uit de jaren dat het hier nog een feest van soorten was in herfst en winter. Ik heb er gewoon heimwee naar. Goudvinken, Groenlingen, Putters, Kepen, ik heb ze al twee jaar niet of bij uitzondering nog gezien in mijn tuin. De moraal van dit bericht: koop uitsluitend vogelvoer dat biologisch geteeld is. Want behalve de genoemde merken zijn er veel meer winkels die fout voer aanbieden zonder het te weten.

29 oktober 2024

Nog steeds komen er vanuit het Noorden ganzen naar ons toe. Door alle vetgemeste graslanden en het vele open water is Nederland een toplocatie voor de vogels om te overwinteren. Opmerkelijk is dat de ene dag de ganzenactiviteit de hele dag en nacht zichtbaar/hoorbaar is terwijl je ze op andere dagen niet gewaar wordt. Dat heeft te maken met het weer. Op een dag als vandaag met een intens vochtige lucht vliegen de ganzen niet. Al die minuscuul kleine druppels in de atmosfeer doet de luchtdruk dalen en maken hun veren vochtig en zwaar zodat de vogels uit balans raken.

Het gaat nu hard met de bladval, de straten liggen bezaaid met bladeren van allerlei soorten. Ik vind die van de Tulpenboom altijd mooi, en ook die van de Esdoorn, zoals deze. Al die kleuren door elkaar maken een mooi portret.

Van esdoorns bestaan er vele variëteiten. Deze fotografeerde ik in een tuin waar ik speciaal even naartoe ben gelopen. Zo wonderlijk dat al die kleuren die de hele zomer onder het bladgroen verborgen waren opeens zichtbaar worden, net een schilderij.

Nog maar weinig Hoornaars zie ik vliegen, en die ik zie zwermen rond in de Es waar ze op zoek zijn naar voedsel. In de zomer leven ze hoofdzakelijk van insecten maar nu die er minder zijn, gaan ze over op sappen in bepaalde bomen. Daartoe knagen ze hele stukken schors van de takken om er bij te komen. Wat nu nog aan hoornaars vliegt zijn nog wat werksters die weldra dood gaan en bevruchte koninginnen die overwinteren in spleten en holtes van bomen

26 oktober 2024

Afgelopen vrijdag was het in ons land de warmste dag ooit op 25 oktober. Daar moest natuurlijk van geprofiteerd worden. Samen met mijn zoon uit het westen van het land ging ik daarom een wandeling maken over de Posbank. Daar vind je gelegenheid te over en het was genieten! In het weekend moet je hier niet komen, dan struikel je over de mensen. Wij begonnen onze wandeling door een prachtig bosgedeelte. Alhoewel de bodem al bruin was van afgevallen blad, oogde het bos als geheel nog behoorlijk groen.

Herfstkleuren zijn er in de bossen nog niet veel, dat is anders daarbuiten maar toch viel er genoeg te genieten. Bij de parkeerplaats stonden de Gingo’s er bij als goud in de zon.

Net zoals door het zachte weer veel planten en struiken nog wat nabloei geven, is dat ook zo bij de Gaspeldoorn (Ulex europaeus).

Wij vonden er een grote groep van de paddenstoel Goudhoed (Phaeolepiota aurea). Een soort die niet vaak wordt aangetroffen en veelal als zeldzaam wordt beschouwd. De paddenstoel komt alleen voor op de zandgronden. De Goudhoed heeft een hoed van 15 cm doorsnede, een hoogte van 20 cm en een opvallende heldergele kleur. Bijna altijd groeien ze in groepen.

Midden in het bos vloog nog een Citroenvlinder, je vraagt je af wat zo’n insect doet in een omgeving waar geen plant meer bloeit. Voor overwinterende vlinders zijn de swabberende temperaturen best lastig, telkens worden ze weer uit hun rust gehaald.

Ook zag ik een fraaie kruisspin kruipen. Kruisspinnen (Araneus diadematus) hebben niet altijd dezelfde kleur, die kan behoorlijk variëren van geelbruin, tot meer rood en bijna zwart.Dit was een mooi mannetje. Veel kleiner dan de vrouw is hij slechts een centimeter groot. Jammer dat zijn kop niet zichtbaar was. Veel bomen hebben dit jaar een forse mast, zo ook de Tamme kastanje (Castanea sativa). Onder de bomen lag het werkelijk bomvol. Fijn voor het wild dat er z’n voordeel mee doet.

Niet paars meer zoals in augustus maar nog even mooi bij zo'n intens blauwe hemel en fijne temperatuur. Heerlijke wandeling.

23 oktober 2024

Het is zo’n typische Nederlandse najaarsdag, grijs, grauw en kil. Zulke dagen hebben we tegenwoordig in de laatste maanden van het jaar veel vaker dan vroeger. Het bos ging verscholen onder een dikke grijze mist en toch ging in er in om te proberen een paar mooie foto’s te maken van spinnenwebben die bepareld met kleine druppeltjes aan boom en struik zouden hangen. Ik vond ze niet. Ik wilde even luisteren naar de geluiden van het bos en stond een poosje stil. Ik hoorde het vallen van druppels uit de bomen, het zachte geluid van vallend blad dat de begroeiing raakte, het doffe getik van spechten op de beuken en een paar roepende boomklevers.

Later weer thuis, keek ik of de vrouw kruisspin die voor het raam gehangen had in haar web, nog ergens te zien was. Dat was zo, ze had zich aan de bovenkant van de ruit in een klein, warrig gesponnen web teruggetrokken. Ze zat daar vol en rond te wachten tot ze haar eitjes zou kunnen leggen die in het spinsel de winter zouden overleven. Daarna zou vrouw kruisspin sterven.

In het bos zocht ik verder naar de webben van hangmatspinnen die op open stukken tussen de grashalmen en jonge naaldboompjes zouden hangen. Ze waren er nauwelijks en dat was wel vreemd. Zou het dan zó slecht gaan met de spinnen als recentelijk bekend werd?

Omdat ik nu eenmaal toch in het bos was, moest ik natuurlijk ook nog even zoeken naar zwammen die er bij waren gekomen. Soms loont het de moeite een paar meter buiten de paden te gaan en zo vond ik tot mijn blijdschap tussen een verzameling van neergegooide takken een heleboel rodekoolzwammetjes. Bij eerdere speurtochten had ik ze niet gevonden maar nu kon ik weer goed vaststellen wat “biotoop” betekent. De rottende dikke beukentakken bleken een perfecte groeiplek voor de Amethistzwam (Laccaria amethystina), een van mijn favorieten. Toevallig las ik daar recent over dat ze heel veel arseenverbindingen bevatten en dat er een onderzoek loopt naar hoeveel wel niet. Daarom vraagt de Nederlandse Mycologische Vereniging wandelaars op www.waarneming.nl door te geven waar ze de paddenstoel aantreffen. Mogelijk zal ook blijken dat de zwam een indicator is voor vervuilde grond.

In een ander stuk van het bos vond ik drie verse vliegenzwammen waarvan één exemplaar nog niet door slakken was aangetast. Voor mij de eerste van deze herfst. De regen en al dat vocht zijn wel heel nadelig voor de zwammen, ze zijn in een ommezien het bekijken bijna niet meer waard.

20 oktober 2024

Ik ging in het bos op zoek naar kleur, die vindt je niet zo heel veel in een herfst als deze. Bladverkleuring heeft kou nodig en we kregen weliswaar een paar koude nachten maar nu zijn die weer tamelijk warm. Het bos is nog overwegend groen maar de eiken beginnen al wel te kleuren. Nooit alle blad tegelijk, maar per tak. Waarom dat is, weet ik niet. De boom zal er wel veel werk aan hebben…

Het Robertskruid krijgt in de herfst mooie rode bladeren, in de Middeleeuwen werd hij daarom ook wel Bloedwortel genoemd en ingezet bij bloedziekten. In de zomer kan het blad ook rood verkleuren, dat heeft dan als reden dat de grond erg droog is.

Ik wist niet wat ik zag toen ik een bijna vergane stam vol knaloranje zwammen zag in het bos. Dat had ik te danken aan het weer. De oranje oesterzwam (Phyllotopsis nidulans) is in droge vorm lichtgeel maar kleurt prachtig oranje als het erg vochtig is en dat was het geval toen ik in het bos liep. De zwam werd in 2007 voor het eerst gevonden in Friesland en in 2012 voor het eerst in Gelderland. De soort verspreidt zich heel langzaam dus het is boffen als je hem vindt. Ook in de landen om ons heen wordt hij nog maar weinig gezien.

De verschillende russula’s kunnen nogal op elkaar lijken maar de Stevige braakrussula (Russula mairei) groeit uitsluitend in gezelschap van de Beuk. En daar vind je ze volop, in het beukenbos van de Veluwezoom. De lamellen zijn wit en de hoed is roze tot rood gekleurd. Het is wel jammer dat dit een favoriet blijkt van de slakken want het is maar zelden dat je er een onbeschadigd vindt. En dat is jammer want ze zijn bijzonder fraai.

Het Gewoon elfenschermje (Mycena pura) ziet er teer uit en is zachtroze. Het groeit op strooisel in loof- en gemengde bossen, meestal in een groepje. Geen stoere, zoals de boleet maar een elegante soort.

Niet alleen de rode vruchten van de Kardinaalsmuts hangen nu aan de struiken maar ook het blad is rood verkleurd. Dit jaar heb ik nog geen enkele Zwartkop in de tuin gezien. Die zijn verzot op de oranje delen van de vrucht.

14 oktober 2024

Nog steeds vliegen er akkerhommeltjes (Bombus pascuorum) op de spaarzame bloemen die er nu nog zijn. Ze zoeken naar stuifmeel en nectar. Het zijn de meest voorkomende solitaire kleine hommeltjes die er hier zijn. Begin oktober valt de paartijd voor deze soort, daarna gaan ze, met uitzondering van bevruchte koninginnen, dood. Drie dagen geleden zag ik dit hommeltje in de namiddag op de green bag zitten. De temperatuur was behoorlijk al aan het dalen en het insect had blijkbaar geen energie meer om te vliegen. De volgende ochtend zat het er nog, heb bewoog nog nauwelijks toen ik het aanraakte.

Ik kon het niet nalaten om in te grijpen en zette het hommeltje op een nog bloeiende Zinnia en legde er een bloempje van een aster bij als voedsel. En warachtig, de hommel stortte zich op het hart van de aster en begon te eten van het stuifmeel. Het werd steeds tieriger en toen heb ik het maar verhuisd naar de hele asterplant. Tja, het zijn van die dingen waarbij je je afvraagt wat voor zin het heeft maar toch geeft het voldoening. Na de regendag van gisteren vroeg ik me wel af of waar de hommel zich nu verscholen had. De koninginnen overwinteren in de winter en starten volgend voorjaar weer een nieuwe generatie. Ze maken hun nesten in holle plantenstengels (niet afknippen in de herfst!) of in zelf gegraven holletjes in de grond.

De laatste twee winters viel het me op dat er zo goed als geen Turkse tortels in mijn omgeving te zien waren. Altijd zaten ze in de tuin wel op de voederplank, meestal een paartje. Maar nu zie ik ze gelukkig weer in de tuin, dat is heel vroeg. Ze eten voornamelijk zaden en vruchten en in de zomer ook wel rupsen en insecten. De Turkse tortel is een vogelsoort die de menselijke bewoning opzoekt en vaak in groene tuinen te zien is waar 70% van de vogels broedt. Een verwante soort is de Zomertortel die goed herkenbaar is aan het kleurrijke halsbandje. Daarmee gaat het bar slecht in ons land.

De vogel die ik de laatste jaren mis is de Groenling. Heel af en toe hoor ik nog zijn knerpende geluid maar deze zomer heb ik er niet een gezien. Toevallig liet vorige week Vogelbescherming weten dat het bergafwaarts gaat met de vogel, het sterkst in stedelijk gebied. Bij tellingen bleek dat hij nog in slechts 5% van de tuinen wordt gezien. SOVON die een Vogelbalans bijhoudt, constateerde vorig jaar trouwens al dat in stadse gebieden meer vogelsoorten achter- dan vooruitgaan. Hierop kom ik nog in een later fragment terug.

Dat de Moerasspirea zo laat in het seizoen nog een nabloei had, was een verrassing. Een mooie plant langs de vijver maar ook wel een woekeraar die wat beperkt moet worden in zijn groei als je niet een al te grote tuin hebt.

11 Oktober 2024

Ondanks alle geruststellingen door voorstanders van de wolvenaanwezigheid, blijken veel mensen toch een wat onbehaaglijk gevoel te hebben om mogelijk met een wolf geconfronteerd te worden. Nu een faunabeheerder in het Zwolse Bos in Heerde een wolf met een stok een tik moest geven om hem te verjagen, zal dat gevoel alleen maar groter worden. Ik voel ook weerstand om dieper dan voorheen het bos in te gaan en vind dat niet leuk. Maar het bos blijft desondanks trekken, dat wel! Dus vandaag weer even gaan kijken of er al wat aan paddenstoelen te ontdekken is buiten de reuzen- en stobbenzwammetjes plus aardappelbovisten die er al een poosje volop zijn.

Het was wel goed zoeken maar ik heb toch een paar soorten gespot. De eerste die ik tegen kwam was een kleine heksenkring van de Roestvlekkenzwam (Rhodocollybia maculata). Als die vers zijn, zijn ze spierwit van kleur maar al snel ontstaan er bruine of gele vlekken op de hoed en steel, later ook zelfs op de plaatjes. Ze groeien in de dichte strooisellaag vaak bij varens en naaldbomen.

De tweede soort was de Geelwitte russula (Russula ochroleuca), een paddenstoel die al snel kapot gaat, dit was de enige die nog rechtop stond. Het is de meest algemene van de russula’s die we in ons land kennen. Uit een Zweeds onderzoek dat eens gedaan werd, bleek dat het nycelium van deze specifieke zwam verhindert dat andere russulasoorten zich in hetzelfde gebied kunnen vestigen. Het is een zwam van het naald- en loofbos en is goed bestand tegen de steeds dikker wordende strooisellaag die door overmatige uitstoot van CO² ontstaat.

Op een ander plekje ontdekte ik de Kastanjeboleet (Imleria badia). Ook weer de meest voorkomende in zijn familie. In 1986 kregen wij te maken met radioactiviteit in en op onze bodem die afkomstig was van de ramp met de kernreactor in Tsjernobyl. We mochten niet eens meer de groenten uit onze moestuinen eten en ook paddenstoelen waren verboden, die zaten er vol mee. De Kastanjeboleet was de zwam die het langst radioactieve deeltjes in hun weefsels hadden, zo bleek uit een meting in 2010. De Kastanjeboleet is eetbaar maar ik heb me er nooit aan gewaagd en zie ze trouwens liever op de bosgrond dan op mijn bord.

Nog lang niet zoveel als er ongetwijfeld nog zullen komen, maar toch een paar Parelstuifzwammen langs een pad. Leuke zwammen waarvan je de sporen naar buiten kunt drijven door er zachtjes in te knijpen. Zoals ook gebeurt als er een flinke regendruppel op valt.

Tot slot nog een nog niet geheel uitgegroeide Geschubde inktzwam (Coprinus comatus), ik zag er nog maar twee. Ze behoren tot het geslacht Coprinus waarvan er wel honderd soorten voorkomen in ons land en dat van onze zuiderburen.

7 oktober 2024

In het radioprogramma Vroege Vogels werd afgelopen weekend verteld dat het slecht gaat met de spinnen, met uitzondering van de Tijgerspin. Dat is een soort die in natuurgebieden of ongerepte ruigtes leeft. Spinnen hebben veel te lijden van het maaibeleid van o.a. wegbermen. Eitjes die in de herfst gelegd worden verdwijnen met het maaisel, hetzelfde wat veel andere insecten ook overkomt, vlinders bijvoorbeeld.

De grote spinnen die we nu zien werden vorige herfst als eitje gelegd. Na de winter kwamen die eitjes uit en de spinnetjes deden er het hele seizoen over om volwassen te worden. Nu hangen de vrouwtjes in hun web en moeten zoveel mogelijk insecten vangen en leegzuigen tot ze in staat zijn eitjes te leggen. En zo begint weer een nieuwe generatie. De eitjes worden als groep verpakt in een speciaal daarvoor gemaakt weefsel van draden en bevatten een soort antivries om veilig de winter door te komen. Van het web van dit vrouwtje dat voor het raam hangt is ’s avonds bijna niets meer over maar gedurende de nacht eet ze alle draden op en maakt een volmaakt nieuw web. Ik sta er elke morgen met ontzag naar te kijken.

Deze Struiksprinkhaan (Leptophyes punctatissima) trof ik aan op de green bag die op onze oprit stond. Ze zijn te zien tot een eind in de herfst. Het is een vrouwtje, te zien aan haar legboor. De soort behoort tot de familie van de sabelsprinkhanen. De antennes meten 2x de lichaamslengte. Het vrouwtje is 13 tot 18 mm lang, het mannetje een stuk kleiner. Ze vervellen 6x tot ze volwassen zijn. De eieren worden één voor één gelegd, bij voorkeur in de, zachte schors van bomen als vlier en esdoorn. In optimale omstandigheden kunnen dat er wel 250 zijn. Ze komen na de winter uit.

Op zonnige middagen sta ik soms een hele tijd te kijken bij de bloeiende klimop. In de tuin waar de zon pas in de middag terecht kan waardoor op deze plek de klimop ook nog laat bloeit. Er bevinden zich heel wat insecten, waaronder minuscule spinnetje die ik met het oog niet eens kan onderscheiden, en vanmiddag zag ik dit kleine sluipwespje met de indrukwekkende naam Listrodomus nycthemerus. Deze sluipwesp is voor de voortplanting totaal afhankelijk van het Boomblauwtje dat door de wesp geparasiteerd wordt. Is er een slecht jaar voor het Boomblauwtje, zoals nu, dan gaat het ook slecht met de wesp die nauwelijks te fotograferen is omdat hij voortdurend tussen het blad rent.

2 oktober 2024

Een dag of wat geleden belde mij iemand die opmerkte dat ze nauwelijks vogels zag in haar tuin en of ik wist hoe dat kwam. Ik kon haar geen antwoord geven want ik vraag het mezelf ook af. De periode dat vogels ruien na het broedseizoen is al lang voorbij dus waar blijven de mussen die er altijd waren en waarom zijn er zo weinig mezen? Daarom ben ik maar vast gaan voeren om te kijken of dat wat oplevert. Een pindasnoer aan de garagedeur zal hopelijk weer de Gaai lokken maar tot nu toe was de eerste die er op af kwam een Pimpelmees.

Dat nu al de kauwen en de eksters in de tuin rondhangen is ook een fenomeen. Oktober is pas begonnen en je mag toch veronderstellen dat er nog genoeg voedsel in de vrije natuur is. Beide vogels vechten nu om de pinda’s maar de ekster is duidelijk degene die de lakens uitdeelt.

De vogeltrek is nu op volle sterkte. Op zaterdag 5 oktober vindt de EuroBirdwatch van BirdLife International plaats. Honderden vrijwilligers op meer dan 150 telposten in het hele land doen mee aan de telling. In Nederland organiseert Vogelbescherming, samen met Trektellen, dit evenement al voor de 29ste keer, samen met 30 andere landen.

Boerenlandvogels, zoals de grutto en veldleeuwerik, zijn in de afgelopen zestig jaar met 70% afgenomen. Plannen om hier iets aan te doen, zoals het Nationaal Programma Landelijk Gebied (NPLG), worden stopgezet en budgetten worden geschrapt. Vogelbescherming is zeer verontrust door de plannen van het kabinet-Schoof. De natuur in Nederland verkeert in slechte staat en vogels hebben het zwaar. Het kabinet doet voor natuur niet meer dan strikt noodzakelijk en zoekt naar geitenpaadjes om onder afspraken uit te komen. (Bron: Vogelbescherming)

27 september 2024

We beleven vandaag de eerste officiële herfststorm, al waait het aan de kust aanzienlijk harder dan in het binnenland. Aan de kust werd vanmorgen al windkracht 9 gemeten. Het zal iedereen wel zijn opgevallen dat we tegenwoordig veel meer en vaker harde wind hebben dan vroeger. Dat heeft te maken met de versterkte klimaatverandering. Gevolg is regelmatig onstuimig weer en meer storm. Doordat de aarde langzaam opwarmt, ontstaan boven oceanen meer storingen. Die storingen trekken door de zeestroming van de Atlantische oceaan over Nederland. Bij windkracht 8 breken takken van bomen, bij 10 gaan bomen om en worden ontworteld. We horen vanavond of morgenochtend wel via radio en tv hoe de storm haar beloop had.

In de loop van de jaren is er veel onderzoek gedaan naar de effecten van de harde wind op het leven in de natuur. Hier een paar voorbeelden: Bij windkracht 4 blijven de kevers op de grond. Die wagen het er even niet op om met hun relatief zware lijfjes de lucht in te gaan.

Bij windkracht 7 vliegen vlinders niet meer en bij windkracht 8 vliegen alleen de libellen nog, dat zijn sterke insecten.

Bij de vogels zie je nu al hoe de wind aan hun verenpak trekt. Het is dan ook geen wonder dat de vogeltrek naar het zuiden bij de huidige stormwind even onderboken wordt.

Ook andere dieren ervaren veranderingen in het weer en passen zich er op aan. Op stormachtige dagen gedraagt het wild zich onrustig, het voelt zich niet op z’n gemak, zoekt beschutte plekken op en blijft zo onzichtbaar voor vijanden. De verklaring hiervoor is eenvoudig: harde wind lost de verwaaiing snel op en verdeelt op die manier de eventuele geur van predatoren. Het wild bemerkt soms al tot 10 uur van te voren dat er een weersomslag komt.

Ook mijn kat reageert op dit weer, en hoe. Ze is vandaag niet aanspreekbaar en is naar de zolder vertrokken waar ze in een wasmand is gekropen om warm tussen de truien te gaan slapen. Er zijn van die dagen dat ik gewoon jaloers op haar ben!

24 september 2024

Al een paar dagen kloppen de weervoorspellingen niet en hebben we nog een paar prachtige dagen gekregen in plaats van regen. Vandaag heb ik de dag maar eens nuttig besteed door in de ochtend mijn volkstuin voor een deel te gaan ontdoen van het niet te stoppen kweekgras, om later op de dag het bos maar weer eens in te gaan om te zien hoever de herfst daar merkbaar is. Op sommige mooi verkleurde blaadjes na is er nog niet veel te merken van verkleuring.

In mijn jaszak zat een persoonsalarmering voor het geval ik de boze wolf zou tegenkomen. Er zijn mensen die niet kunnen wachten op een ontmoeting met het roofdier maar voor mij hoeft dat niet zo. Dat het wilde dier hier rondloopt, vind ik al genoeg. Op sommige plekken zou je je goed kunnen voorstellen dat er een wolf opeens voor je staat….. en je weet toch maar nooit.

Overal zie ik tekenen van zwijnen die de grond omwerken op zoek naar voedsel. Afgelopen winter zijn er veel zwijnen de hongerdood gestorven en ook veel zwijnen, herten en reeën te grazen genomen door de wolven. Al 6 of 7 roedels op de Veluwe en tientallen welpen. De dieren in het bos zijn steeds schuwer geworden, je ziet ze helaas nauwelijks nog. In deze tijd hoor ik ook weer af en toe de geweren knallen. Als men daar nu eens mee zou stoppen, zou een beter beeld kunnen ontstaan van het effect dat de wolven hebben op de dieren.

Voor de zwijnen zijn er dit jaar gelukkig veel eikels. Beukennoten vond ik nog maar weinig. Wel jammer natuurlijk dat op de Veluwe niet zoveel eikenbomen groeien, Beuken vormen de hoofdmoot.

Door alle regen die er gevallen is dit jaar, heeft de bosbodem zeer te lijden gehad. Sommige paden doen meer denken aan het strand dan aan bosgrond. Erosie brengt het Veluwezand naar de oppervlakte. Een wonder eigenlijk dat er nog bomen op groeien.

Een Bosmestkever was druk bezig een dode slak voor zich uit te rollen. Wat een kracht heeft zo’n beestje toch. Wat hij ermee wilde was me een raadsel.

Veel bloei was in het bos niet meer te vinden. Nog wat Klein springzaad, Munt en een bescheiden nabloei in een plant van het vingerhoedskruid. Het wachten is op regen om te zien of er ook nog wat leuks aan paddenstoelen volgt.

22 september 2024

De Herfst doet vandaag haar intrede met een heerlijk cadeautje: vooruit dan, nog één mooie zomerdag. Morgen neem ik de boel over met regen en lage temperaturen. Voor mijn dagboek is het ook herfst, steeds vaker denk ik over stoppen nu de biodiversiteit zó dramatisch afneemt dat het telkens weer zo zoeken is naar mooie natuurfragmentjes. Het lijkt me dat lezers ook niet bepaald zitten te wachten op telkens herhalingen van hetzelfde.

Veel bomen hebben al een massa blad laten vallen en nu komt weer de tijd dat je vogels kunt zien waarnemen die zich tot nu toe tussen het groen verscholen. Telkens probeer ik een vogel te fotograferen die in een boom zijn eentonig geluid laat horen, maar het beweeglijke vogeltje laat zich nog niet door de camera vangen en houdt zich schuil tussen het blad van de iep, die is nog diepgroen. Deze kauw zat bij het vallen van de avond in de bijna kale berkenboom voor het huis.

Er bloeit nog van alles. De vlinderstrulik gaat maar door met het produceren van bloemen en de Heliant “Lemon queen” bloeit met enorm veel bloemen. Een heerlijke plant voor september en oktober. Atalanta is het meest te zien, daarna de Dagpauwoog, en af en toe een Bont zandoogje. De mooie Dagpauwoog ziet wat in een herfstaster.

Nog nooit heb ik meegemaakt dat de Sedum Hemelsleutel volop bloeit zonder dat er een vlinder op afkomt.